Proste próby sprawdzające dominację stronną dziecka
Badanie lateralizacji można przeprowadzić zarówno w gabinecie specjalisty, jak i w domu. Rodzice, którzy najlepiej znają swoje dziecko, przy wykorzystaniu odpowiednich zabaw, będą w stanie samodzielnie określić dominującą stronność dziecka. W razie niepewności, warto udać się do gabinetu specjalisty (np. terapeuty pedagogicznego, logopedy, psychologa czy pedagoga) lub do poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie przeprowadzane są diagnozy lateralizacji.
Badanie lateralizacji można przeprowadzić już w okresie przedszkolnym, pamiętając przy tym, że proces lateralizacji kończy się około 7. roku życia.
Więcej na temat lateralizacji można przeczytać tutaj >
Poniższe próby są bardzo proste, dlatego nie powinny nikomu sprawić trudności. Ważne, aby każdą próbę przeprowadzić trzy razy na każdy z parzystych narządów (oko, ręka, noga, ucho). Dzięki temu będziemy mieć pewność, że wynik jest miarodajny. Każdą wykonaną próbę należy odnotować – literą „P” przewagę prawej strony, literą ,,L” – przewagę lewej strony.
Przykład:
- O (oko) – PPP (prawe, prawe, prawe)
- R (ręka) – PPP (prawa, prawa, prawa)
- N (noga) – LLL (lewa, lewa, lewa)
- U (ucho) – PLP (prawe, lewe, prawe)
Po przeprowadzeniu wszystkich prób należy zestawić dane w formułę lateralizacji.
BADANIE LATERALIZACJI (wg prób Haliny Spionek, Miry Stambak)
OKO – notujemy, które oko (prawe-P czy lewe-L) jest dominujące w poszczególnej próbie.
Próba 1. „Lunetka”
Pomoce: kartka zwinięta w rulon (nasza „lunetka”)
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Weź lunetkę w obie ręce i popatrz jednym okiem przez dziurkę”.
Zapisujemy do którego oka dziecko przyłożyło „lunetkę”.
Próba 2.
Pomoce: kartka formatu A5 z dziurką o średnicy ok. 3-4 mm.
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Weź kartkę w obie ręce. Wyciągnij ręce tak, abyś przez dziurkę zobaczył/a… (wskazujemy obiekt – np. wazon, lampa, kontakt, zabawka itp.) Widzisz? Jeśli tak, to przybliżaj kartkę do buzi, wolno, a teraz (w odległości ok. 30 cm od nosa) szybko do jednego oka!”
Notujemy, które oko brało udział w tej próbie.
Próba 3.
Pomoce: wazon lub ciemna butelka oraz jakiś drobiazg w wazonie (cukierek, moneta, guzik itp.)
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Zajrzyj jednym okiem – co jest w środku?”
Notujemy, którym okiem dziecko spojrzało do wazonu.
RĘKA – notujemy, która ręka (prawa-P czy lewa-L) jest dominująca w poszczególnej próbie.
Próba 1.
Pomoce: piłka (o średnicy ok.15 do 40 cm)
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Złap piłkę w obie ręce, ale do mnie odrzuć jedną rączką”. Notujemy, którą ręką dziecko odrzuciło do nas piłkę.
Wskazówka: Bawimy się z dzieckiem tak długo, dopóki dziecko nie rozluźni się, nie będzie swobodne. W tej próbie należy także zaobserwować ogólną sprawność ruchową dziecka.
Próba 2. „Marionetka”
Wykonanie: Próbę wykonuje się w pozycji stojącej. Demonstrujemy sposób wykonania – unosimy ręce w bok i zginamy je w łokciach pod kątem prostym. Dłonią (i przedramieniem) ruchem ciągłym wykonuje się obroty w jedną i drugą stronę wokół osi przedramion. Stojąc przed dzieckiem mówimy: „Będziemy wkręcać żarówki. Rób to, co ja (ustawiamy ręce dziecka). Szybko, jeszcze szybciej! Ja ręce opuszczę, a ty wkręcaj żarówki, szybko, tak szybko jak potrafisz (obserwujemy, która ręka jest sprawniejsza). Opuść ręce, strzepnij je, a teraz wkręcaj żarówkę jedną ręką, szybko bardzo szybko. Opuść rękę, a teraz zrób to samo drugą ręką, szybko, szybko!” Notujemy, która ręka była sprawniejsza.
Wskazówka: Na przewagę jednej ręki nad drugą wskazuje większa płynność ruchów, dłuższy czas wykonywania ćwiczenia, a także brak (lub słabiej występujące) współruchów drugiej ręki (lub mięśni twarzy). Brak zdolności lub mała zdolność do wykonania ruchów „marionetki” może świadczyć o zaburzeniach motoryki rąk, zaburzeniach neurologicznych lub opóźnienie dojrzałości szkieletowej (kostnej).
Próba 3.
Pomoce: dwie kartki formatu A5, ołówek
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Weź ołówek i na jednej kartce narysuj domek, komin i dym lecący z komina. Obok narysuj „ślimaka” (demonstrujemy ruch „ślimaka”). Dobrze, a teraz weź ołówek do drugiej ręki i na drugiej kartce narysuj to samo. Nie umiesz? Spróbuj tak, jak potrafisz”.
Wskazówka: W tej próbie obserwujemy sposób trzymania ołówka, układ ręki, nacisk ołówka na papier, płynność ruchów itp. Ręka dominująca pracuje lepiej. Zapisujemy, która była lepsza.
NOGA – notujemy, która noga (prawa-P czy lewa-L) jest dominująca w poszczególnej próbie).
Próba 1.
Pomoce: piłka lub klocek
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Podbiegnij i strzel gola – zobaczymy czy obronię”. Notujemy, którą nogą dziecko uderzyło piłkę.
Próba 2.
Pomoce: niepotrzebne
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Poskacz na jednej nodze stąd dotąd” (wyznaczamy odległość około 2 m.). Notujemy, którą nogą dziecko skakało.
Próba 3. Gra w klasy
Pomoce: klocek lub kamyk
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Skacz na jednej nodze i tą nogą, na której skaczesz popychaj klocek/kamyk do przodu”. Zapisujemy, która noga była wykorzystywana przez dziecko w tym ćwiczeniu.
UCHO – notujemy, które ucho (prawe-P czy lewe-L) jest dominujące w poszczególnej próbie).
Próba 1.
Pomoce: zabawka telefonu
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Posłuchaj, czy jest połączenie?” – dziecko przykłada telefon do ucha. Notujemy do którego.
Próba 2.
Pomoce: niepotrzebne
Wykonanie: Zwracamy się do dziecka słowami: „Przysuń się, coś ci powiem szeptem do ucha” (np. „Lubię Cię”). Notujemy, którym uchem dziecko się do nas zwróciło.
Próba 3.
Pomoce: zegarek
Wykonanie: Zegarek trzymamy w ręce na wysokości oczu dziecka. Zwracamy się do dziecka słowami: „Przysuń ucho i posłuchaj, czy ten zegarek tyka?”. Zapisujemy, które ucho dziecko przyłożyło do zegarka.
Co zrobić, kiedy dziecko ma lateralizację niejednorodną lub nieustaloną? Jak można mu pomóc? Jakie ćwiczenia zastosować? – odpowiedzi na te pytania w kolejnym artykule.
