Z artykułu dowiesz się:
- co to jest pismo biblioteczne,
- gdzie jest stosowane,
- dla kogo może być pomocne,
- jak stosować pismo biblioteczne w pracy z uczniami z dysgrafią,
- jakie są wady pisma bibliotecznego.
Nauka pisania dla niektórych uczniów bywa procesem trudnym i męczącym. Dodatkowym problemem może stać się czytelność pisma – kiedy dziecko pisze w sposób nieestetyczny, uniemożliwiający odczytanie treści, zarówno rodzice, jak i nauczyciele szukają alternatyw, które byłyby pomóc w tym procesie. Czy pismo biblioteczne jest tą alternatywą?
Co to jest pismo biblioteczne?
Pismo biblioteczne to styl pisma ręcznego, który charakteryzuje się:
- czytelnością – litery są wyraźne i łatwe do odczytania, często wzorowane na druku,
- jednolitością – litery mają podobną wielkość i kształt, zachowana jest równa linia pisma,
- drukowanymi literami – najczęściej używa się liter drukowanych (wersalików), choć mogą też występować małe litery pisane w uproszczonej formie,
- brakiem ozdobników – litery są proste, bez zawijasów i zbędnych elementów.
Pismo biblioteczne jest uznawane za formę pisma uproszczonego.
Gdzie się stosuje pismo biblioteczne?
Pismo biblioteczne stosuje się tam, gdzie najważniejsza jest maksymalna czytelność, czyli m.in.:
- w kartach katalogowych w bibliotekach (stąd nazwa pisma bibliotecznego),
- w pomocach edukacyjnych,
- w pracach uczniów z trudnościami grafomotorycznymi,
- w materiałach tworzonych dla dzieci uczących się czytać.
Przykład pisma bibliotecznego.
Dla kogo może być pomocne pismo biblioteczne?
Pismo biblioteczne może być bardzo pomocne dla uczniów, którzy mają trudności z tradycyjnym pismem szkolnym (pisanym), a więc dla:
- Uczniów z trudnościami grafomotorycznymi – mającymi problem z koordynacją ręka–oko, napięciem mięśniowym, precyzją ruchów. Pismo biblioteczne jest prostsze w wykonaniu – litery są nieskładane, mają mniej zawiłych kształtów.
- Uczniów z dysgrafią – pismo biblioteczne porządkuje litery, ułatwia kontrolę nad ich wielkością i rozstawem.
- Uczniów z dysleksją – ułatwia rozróżnianie liter, dzięki ich wyraźnym, drukowanym formom. Zmniejsza ryzyko mylenia liter o podobnym kształcie (np. b–d, p–q).
- Uczniów z autyzmem lub zespołem Aspergera – jasna struktura pisma bibliotecznego odpowiada ich potrzebie porządku i logiki.
- Uczniów obcojęzycznych – drukowane litery są bardziej uniwersalne i zrozumiałe niż polskie pismo łączone. Ułatwiają naukę czytania i pisania po polsku.
- Uczniów w młodszym wieku szkolnym (I–III), zwłaszcza dla tych, którzy mają trudności z opanowaniem pisma pisanego – pismo biblioteczne może być etapem przejściowym między literami drukowanymi a pisanym alfabetem.
Pismo biblioteczne dla uczniów z dysgrafią
Pismo biblioteczne może być bardzo pomocnym narzędziem terapeutycznym dla uczniów z dysgrafią, ponieważ charakteryzuje się:
- prostotą liter – litery nie są łączone, nie wymagają płynnych, długich ruchów ręki; kształty są geometryczne, bardziej „drukowane”, co ułatwia kontrolę;
- większą czytelnością – uczniowie z dysgrafią często piszą niestarannie, pismo biblioteczne sprzyja większemu uporządkowaniu;
- mniejszą ilością elementów do zapamiętania – nie trzeba uczyć się skomplikowanych połączeń liter ani wielu wariantów graficznych.
Dodatkowo pismo biblioteczne:
- Ułatwia pisanie w kratkę – każda litera może mieścić się w osobnym polu, co sprzyja lepszej orientacji przestrzennej.
- Zwiększa poczucie sprawczości – uczeń może pisać czytelnie i mieć z tego satysfakcję – co wzmacnia motywację i poczucie kompetencji.
Jak stosować pismo biblioteczne w pracy z uczniami z dysgrafią?
- Wprowadzać jako alternatywę do pisma pisanego – pozwolić uczniom pisać pismem bibliotecznym w zeszycie, w pracach domowych, na sprawdzianach.
- Ćwiczyć litery osobno i w wyrazach – na wzorze, np. „napisz literę A trzy razy, potem wyraz „ALA”.
- Stosować liniaturę z podziałem – np. cztery linie, kratka lub tło z kropkami.
- Ułatwiać, nie oceniać – skupić się na czytelności i wysiłku, nie na estetyce.
- Łączyć z ćwiczeniami grafomotorycznymi – szlaczki, rysunki po śladzie, ćwiczenia dłoni itp.
Wady pisma bibliotecznego
Warto zawrócić uwagę, że mimo niewątpliwych zalet, pismo biblioteczne ma także swoje wady, do których należą m.in.:
- Brak płynności – pisanie pismem bibliotecznym jest wolniejsze niż pismem łączonym, bo każda litera jest osobna.
- Nie uczy klasycznego pisma pisanego – może powodować trudności u dzieci, które muszą opanować pismo łączone (np. przy zmianie szkoły, pisaniu egzaminów).
- Nie jest formalnie obowiązujące – w polskich szkołach obowiązuje pismo łączone, zwłaszcza w klasach I–III.
- Może być postrzegane jako „łatwiejsze” – niektóre dzieci mogą je traktować jako „ucieczkę” od nauki pisma łączonego. Dlatego też ważne jest, aby decyzja o wprowadzeniu pisma bibliotecznego była świadoma i wspierająca, a nie z lęku przed trudnością.
Podsumowując pismo biblioteczne to prosta, czytelna i uporządkowana forma pisma, która może pełnić ważną funkcję wspierającą w edukacji dzieci – szczególnie tych z trudnościami grafomotorycznymi, dysgrafią czy specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Jako pismo uproszczone, pozwala uczniom skupić się na poprawnym kształcie liter i przejrzystym zapisie, bez konieczności łączenia znaków.
Choć nie zastępuje w pełni tradycyjnego pisma łączonego, może stanowić cenną alternatywę lub etap przejściowy w nauce pisania. Warto korzystać z pisma bibliotecznego świadomie, dostosowując je do możliwości i potrzeb ucznia – tak, aby wspierać jego rozwój, a nie ograniczać. Kluczowe jest, by forma pisma służyła przede wszystkim komunikacji, poczuciu sprawczości i komfortowi dziecka.
Czy mieliście okazję korzystać z pisma bibliotecznego?
