Jak uczyć dzieci zasad savoir-vivre’u + kilka książek w tym temacie + karty pracy do pobrania
Z artykułu dowiesz się:
- co to jest savoir-vivre,
- po co dzieciom znajomość dobrych manier,
- jak uczyć dzieci zasad savoir-vivre’u – co robić, a czego nie robić.
Dodatkowo:
- poznasz 5 tematycznych książek dla dzieci (i dorosłych) pomocnych przy nauce dobrych manier,
- pobierzesz karty pracy do wykorzystania podczas zajęć szkolnych lub domowych.
Kulturalny to znaczy jaki? Myślę, że w tym momencie każdy z nas jest w stanie podać minimum 5 cech osoby charakteryzującej się dobrymi manierami. A co z dziećmi? Jak w odniesieniu do nich wypada słowo kulturalny? Ze swojej praktyki zawodowej, ale także codziennego życia mogę powiedzieć, że często słyszę głosy, że współczesne dzieci są niekulturalne. Bardzo nie lubię generalizować i przypinać łatek, ale z przykrością muszę stwierdzić, że kultura młodych ludzi nie jest na wysokim poziomie. I nie chodzi tutaj o mylne rozumienie pojęcia grzeczności jako spokojnego, cichego, uległego, wręcz sztywnego zachowania, ale o znajomość podstawowych zasad savoir-vivre’u, które pozwalają zachowywać się w kulturalny i adekwatny do danej sytuacji sposób. Niestety w szkole nie ma przedmiotu, który uczyłby dobrych manier. Są nauczyciele i pedagodzy, którzy poruszają tematykę kulturalnego zachowania podczas lekcji wychowawczych czy profilaktycznych. Na zajęciach rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne również bywa wplatana tematyka savoir-vivre’u, jednak to wszystko za mało. Myślę, że warto wprowadzić zmiany w tym zakresie i popracować z dziećmi nad dobrymi manierami, a najlepiej zacząć od podstaw. W związku z tym przygotowałam karty pracy dotyczące trzech podstawowych zwrotów: proszę, dziękuję i przepraszam, które możecie wykorzystywać w szkole na wszelkiego rodzaju zajęciach, ale także w domu, jeśli jesteście rodzicami i chcecie popracować z dziećmi nad kulturą osobistą.
DO POBRANIA:
Co to jest savoir-vivre?
Definicja słownikowa (PWN) mówi, że savoir-vivre to zasady właściwego zachowania się w towarzystwie oraz znajomość tych zasad i umiejętność ich stosowania. Dobre maniery są podstawą świadczącą o wychowaniu i kulturze osobistej każdego człowieka. Ciekawostką może być fakt, że savoir-vivre jako zbiór zasad właściwego zachowania różni się w zależności od określonej kultury i szerokości geograficznej – tak więc, to co w jednym kraju będzie wskazane, w innym może być traktowane jako oznaka braku kultury i szacunku. Udając się w nowe miejsce warto dobrze poznać obowiązującą tam etykietę. Etykieta to inne określenie kulturalnego zachowania. Co ważne, kulturalne zachowanie dotyczy zarówno tego, jak zachowujemy się w obecności innych, ale także tego, jak zachowujemy się będąc sami. Słowo „etykieta” pochodzi z siedemnastego wieku, gdzie oznaczała zbiór zasad, których należało przestrzegać na królewskim dworze. Mimo, że od tego czasu minęło już sporo lat etykieta nadal nie wyszła z mody. Właściwe zachowanie i kultura osobista to coś ponadczasowego, a co najważniejsze dla każdego, bez względu na wiek. Nikt nie jest z niej zwolniony. Oczywiście etykieta inaczej traktowana jest u najmłodszych, a inaczej u dorosłych, ale nie oznacza to, że kulturalne zachowanie dzieci nie dotyczy. Wprost przeciwnie.
Po co dzieciom znajomość dobrych manier?
Z obserwacji specjalistów wynika, że dzieci znające zasady właściwego zachowania się:
- odczuwają mniejszy stres w nowych, nieznanych sytuacjach,
- mają większą pewność siebie i naturalność, ponieważ potrafią odnaleźć się w każdych okolicznościach,
- budują lepsze relacje z innymi – dzięki swojej uprzejmości, takcie i kulturze są bardziej lubiane,
- są wrażliwe na potrzeby innych – chętnie niosą pomoc osobom słabszym.
Znajomość dobrych manier przez dzieci pozytywnie wpływa na ich przyszłość, ponieważ bycie kulturalnym wiele ułatwia 🙂
Jak uczyć dzieci zasad savoir-vivre’u?
Dobrych manier i kultury dzieci uczą się przede wszystkim w domu. Jest takie przysłowie: „Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”, co w tym kontekście oznacza, że naukę zasad savoir-vivre’u warto zacząć od najmłodszych lat. Na początku będzie to naśladownictwo osób najbliższych, dlatego tak ważny jest przykład, który rodzice prezentują swoim zachowaniem. Obcując z kulturą na co dzień, z czasem dzieci będą traktować zachowanie kulturalne jako coś naturalnego, dobrego i wartościowego. Warto postarać się, aby dziecko nie miało poczucia, że uczy się czegoś nadzwyczajnego, ale wykorzystując swobodną zabawę i codzienne sytuacje należy wplatać elementy savoir-vivre’u. W pierwszej kolejności dobrze zaznajomić dziecko z podstawowymi zwrotami grzecznościowymi: „przepraszam”, „dziękuję” oraz „proszę”, a także powitaniami i pożegnaniami. Pamiętajmy, że praktyka czyni mistrza, dlatego chcąc mieć mistrza dobrych manier w domu należy pamiętać o konsekwencji, systematyczności i pracy z dzieckiem na co dzień.
Od czego zacząć naukę dobrych manier w trzech krokach?
- Prezentować dobry przykład swoim zachowaniem.
- Wprowadzać magiczne słowa: proszę, dziękuję, przepraszam oraz powitania i pożegnania: dzień dobry, do widzenia.
- Praktykować w codziennych sytuacjach i zabawie – utrwalać kulturalne zachowania na co dzień.
Co robić, aby nauczyć dziecko dobrych manier?
- Dawanie dobrego przykładu swoim zachowaniem – to, że dzieci są „chłonne jak gąbka” i przyswajają wiedzę bardzo szybko wiemy nie od dziś. Pamiętajmy zatem, że jako dorośli jesteśmy w pełni odpowiedzialni za nawyki i zachowania, które uznają za właściwe. Bez odpowiedniego przykładu nauka nie przyniesie efektów.
- Nauka w codziennych sytuacjach – do nauki zasad savoir-vivre’u warto wykorzystywać sytuacje i okoliczności z codziennego życia (dziękowanie za prezent urodzinowy, przepraszanie za niewłaściwe zachowanie, proszenie o pomoc, kiedy dziecko takowej potrzebuje). Nauka dobrych manier powinna być naturalnym procesem, który rozwija się wraz z dzieckiem.
- Utrwalanie z dzieckiem tego, czego się już nauczyło przez praktyczne działanie – efektem końcowym tego procesu jest uznanie przez dziecko pewnych zachowań jako normalne i stosowanie ich w sposób naturalny na co dzień.
- Nauka przez zabawę – to najszybsza i najskuteczniejsza metoda przyswajania wiedzy. Zabawa sprawia, że dzieci nie zdają sobie sprawy, że czegoś się uczą.
- Motywowanie i zachęcanie do działania – wiara w dziecko, dodawanie mu odwagi i kibicowanie to najlepsze motywatory, które może dać osoba dorosła.
- Pozytywne reagowanie na zachowania właściwe – docenianie dziecka i efektów jego starań jest dla niego bardzo ważne. Nie zapominajmy, że jako dorośli jesteśmy dla dziecka największymi autorytetami, a uzyskanie aprobaty od autorytetu wiele znaczy.
- Dawanie luzu i wyrozumiałość do popełnionych błędów – bycie kulturalnym nie może pozbawiać dziecka jego indywidualności, a nawet buntowniczej natury. Ponadto każdy ma prawo popełnić faux-pas (jakże często i nam dorosłym zdarzają się takie sytuacje) – w takich momentach bądźmy tymi, którzy wskażą właściwy kierunek, ale bez oceniania czy krytykowania. Nic nie działa bardziej demotywująco niż nieustanna krytyka.
- Bycie zdeterminowanym, cierpliwym i wyrozumiałym – każda nauka to proces, którego owoce zbieramy po czasie. Nie inaczej jest i tutaj. Nauka dobrych manier jest rozłożona w czasie i nie unikniemy błędów, dlatego potrzeba dużo cierpliwości i wyrozumiałości ze strony dorosłych.
Czego nie robić?
- Powstrzymajmy się od komentowania zachowania dziecka w obecności innych – wszelkie uwagi kierujmy do dziecka na osobności, dzięki czemu unikniemy zawstydzania go.
- Starajmy się nie pouczać i nie krytykować, gdyż może to przynieść odwrotny skutek.
- Nie porównujmy dziecka z innymi – pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się inaczej i jest indywidualnością.
- Unikajmy przesadnego karcenia dziecka za niewłaściwe zachowanie – zwrócenie uwagi jest ok, ale nadmierne karanie może wzbudzić w dziecku lęki.
Książki przydatne w nauce dobrych manier:
Pierwsze trzy książeczki: PROSZĘ, DZIĘKUJĘ, PRZEPRASZAM to seria autorstwa Patrycji Wojtkowiak-Skóry skierowana do najmłodszych. Urocze zwierzątka wprowadzają dzieci w świat dobrych manier, a udział w aktywnościach do których zachęcają zwierzaki dostarcza świetnej zabawy. Każda książeczka jest niezwykle kolorowa, przez co z pewnością spodoba się najmłodszym.
Kolejną propozycją dla nieco starszych dzieci jest książka autorstwa Grażyny Herbet DOBRE MANIERY CZYLI ZASADY I PORADY DOTYCZĄCE OGŁADY. Książka jest poradnikiem uczącym jak od najmłodszych lat być damą i dżentelmenem. Pozycja podzielona jest na różne obszary dotyczące kulturalnego zachowania, opatrzona wierszykami oraz praktycznymi wskazówkami skierowanymi do dzieci. Treści są pisane prostym i zrozumiałym językiem. Doskonała pozycja dla dzieci i ich rodziców, jak również dla nauczycieli, którzy chcą wprowadzać treści związane z savoir-vivre’em u siebie na zajęciach.
Jako ostatnią chcę Wam zaprezentować książkę JAK NAUCZYĆ DZIECI DOBRYCH MANIER Jenifer L. Scott (autorki bestsellerowych Lekcji Madame Chic). Byłam bardzo ciekawa tej pozycji i jak zwykle nie zawiodłam się. Książka zabiera rodziców i dzieci w podróż do świata dobrych manier. Autorka zawarła w niej wiele wskazówek dotyczących kulturalnego zachowania, ale także gier i wyzwań stanowiących doskonałą zabawę i rozrywkę dla wszystkich domowników. Książkę czyta się przyjemnie i lekko, mimo zawartej w niej dużej dawce wartościowej wiedzy. Moim zdaniem wspaniała lektura dla każdego rodzica.
Na koniec, opierając się o materiały zawarte w książce „Dobre maniery” wybrałam 10 prostych zasad kulturalnego zachowania dla dzieci, które można wcielić w życie od razu.
- Nie mijaj znajomej osoby bez powitania – spotykając osoby dorosłe, które znasz przywitaj słowami: dzień dobry, dobry wieczór, natomiast rówieśnikom i osobom bliskim powiedz: cześć.
- Kiedy się z kimś witasz, wyjmij ręce z kieszeni.
- Nie zapominaj o magicznych słowach: proszę, dziękuję, przepraszam.
- Dbaj o czystość (swoją higienę) i zwracaj uwagę na swój ubiór – ubranie powinno być czyste, niezniszczone oraz dostosowane do pogody i okoliczności. Inaczej ubieramy się do teatru, na szkolną uroczystość, wydarzenia rodzinne czy idąc na plac zabaw lub do przyjaciół.
- Podczas rozmowy patrz na rozmówcę uważnie słuchając i zadając pytania. Zanim odpowiesz, pomyśl.
- Nie przerywaj wypowiedzi innym – czekaj na swoją kolej.
- Nie plotkuj i nie mów o nieobecnych tego, czego nie powtórzyłbyś w ich obecności.
- Wyłącz telefon komórkowy przed wejściem do kościoła, kina czy teatru.
- Podczas jedzenia siedź prosto, jedz wolno, małymi kęsami, nie wybrzydzaj oraz nie mlaszcz.
- Nie używaj brzydkich słów, zawsze sprzątaj po sobie, nie wypluwaj gumy do żucia na chodnik lub nie przyklejaj jej do mebli.
Jestem ciekawa jakie jest Wasze zdanie na temat dobrych manier współczesnych dzieci i młodzieży? 🙂
W artykule wykorzystano następujące źródła:
- Herbert G., Dobre maniery czyli zasady i porady dotyczące ogłady, Kraków 2012.
- Scott J. L., Jak nauczyć dzieci dobrych manier, Kraków 2021.
- https://sjp.pwn.pl/slowniki/savoir%20vivre.html
