Jak dbać o dobre relacje na linii pedagog – nauczyciele?
Artykuł zawiera lokowanie marki własnej.
Zadaniem pedagoga szkolnego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, jest m.in.
- „Zapewnienie pomocy rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów.
- Wspieranie nauczycieli, wychowawców oraz szkolnych specjalistów w rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, a także udzielaniu uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej”.
Współpraca pedagoga szkolnego z nauczycielami jest zatem obowiązkowym elementem pracy każdego pedagoga. Ważne jest jednak to, aby zarówno pedagog, jak i nauczyciele nie traktowali owej współpracy jak nieprzyjemnego obowiązku, który trzeba spełnić, ale jako ważny i miły aspekt pracy w szkole. Bo jak się okazuje zakres współpracy pedagoga szkolnego z nauczycielami może być bardzo szeroki. Jego istotą winno być przede wszystkim wspieranie uczniów w ich rozwoju edukacyjnym, emocjonalnym i społecznym. Ale współpraca ta jest także niezwykle ważna w celu tworzenia przyjaznego i wspierającego środowiska szkolnego.
Zakres współpracy pedagoga szkolnego z nauczycielami
- Pomoc w diagnozowaniu trudności uczniów – pedagog powinien pomagać nauczycielom w identyfikowaniu problemów w nauce oraz zachowaniu uczniów, a także ustalaniu przyczyn tych trudności. W tym celu warto odbywać regularne konsultacje z nauczycielami, a także prowadzić obserwacje w klasach. Uczniowie wykazujący niepokojące symptomy powinni być kierowani na dalszą diagnozę m.in. do poradni psychologiczno-pedagogicznych. Współpraca nauczycieli i pedagoga w tym zakresie jest niezwykle ważna, ponieważ umożliwia wczesne wykrywanie trudności edukacyjnych i wychowawczych oraz skuteczniejszą pomoc uczniom z problemami emocjonalnymi, społecznymi czy szkolnymi.
Indywidualizacja procesu nauczania i pomoc w dostosowywaniu wymagań edukacyjnych – dzisiaj, w dobie edukacji włączającej, współpraca pedagoga z nauczycielami w dostosowaniu metod nauczania do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest kluczowa, aby budować społeczeństwo inkluzyjne. Pedagog powinien służyć radą oraz pomocą, np. przy tworzeniu indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych, interpretacji zaleceń opinii bądź orzeczeń, indywidualizacji pracy z uczniem oraz opracowywaniu dostosowań wymagań edukacyjnych do zdiagnozowanych trudności ucznia i jego możliwości. Pamiętajmy, że nie wszyscy nauczyciele mają rozległą wiedzę nt. specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów, dlatego pedagog w ramach pomocy nauczycielom może zorganizować szkolenie z osobą, która dokładnie wyjaśni te zagadnienia całemu gronu pedagogicznemu. Dobrym pomysłem jest także przeprowadzenie prelekcji przez pedagoga, mającej na celu uświadomienie nauczycielom – „przedmiotowcom”, jak ważne jest traktowanie poważnie zaleceń wynikających z opinii lub orzeczenia.
Pomoc nauczycielom w sytuacjach kryzysowych z uczniami – ważne w tym przypadku jest ustalenie, kiedy nauczyciel kieruje ucznia do pedagoga. Nie powinno być tak, że spotkanie z pedagogiem jest zawsze dla ucznia karą za niewłaściwe zachowanie. Niestety jest wiele sytuacji trudnych w klasie, w których nauczyciel, działając w stresie i impulsywnie, odsyła ucznia do gabinetu pedagoga. W ten sposób utrwala się negatywny komunikat dotyczący funkcji, jaką pedagog pełni w szkole – pedagog jako ten od „niegrzecznych” dzieci. Tymczasem pedagog pełni w szkole przede wszystkim funkcję wspierającą. Odsyłanie uczniów do pedagoga tylko w sytuacjach trudnych, powoduje uprzedzenia i niechęć młodych ludzi do wizyt w gabinecie tego specjalisty, co tym samym znacznie utrudnia korzystanie z realnej pomocy, którą pedagog powinien świadczyć. W związku z tym warto ustalić, a nawet opracować w formie pisemnej, procedurę działania w sytuacjach trudnych, w których nauczyciel potrzebuje wsparcia pedagoga m.in. jakiego typu będą to zdarzenia, w jaki sposób nauczyciel będzie informował o tym pedagoga, jaki komunikat otrzyma uczeń mający udać się do pedagoga oraz kiedy ma to nastąpić – od razu po wystąpieniu zdarzenia czy np. w trakcie przerwy. Dzięki temu interwencja pedagoga w sytuacji kryzysowej będzie szybsza i bardziej efektywna.
Wsparcie wychowawcze dla nauczycieli – m.in. udział w zespołach wychowawczych, ale także w konsultacjach z nauczycielami, czyli spotkaniach mających na celu doradztwo nauczycielom w kwestiach wychowawczych oraz tzw. studia przypadków. Ważne, aby nauczyciele mieli możliwość omawiania na bieżąco trudnych zachowań uczniów. W czasie takich spotkań warto podkreślać, że zachowanie uczniów zawsze ma swoje przyczyny. Zwykle to, co my widzimy w postaci wybuchu złości, jest tylko wierzchołkiem góry lodowej. Prawdziwe przyczyny są ukryte głęboko.
Działania profilaktyczne – skupiają się na organizowaniu w klasach warsztatów i lekcji profilaktycznych prowadzonych przez pedagoga, a także realizowaniu programów profilaktycznych (np. przeciwdziałanie uzależnieniom, cyberprzemoc itp.). Współpraca z nauczycielami przy działaniach profilaktycznych powinna uwzględniać nie tylko globalne problemy dotyczące m.in. cyberbezpieczeństwa, zdrowia psychicznego czy przemocy rówieśniczej, ale także indywidualne potrzeby każdej klasy. Oprócz lekcji profilaktycznych z pedagogiem, warto współpracować z instytucjami wspierającymi pracę szkoły, np. z policją czy z ośrodkami pomocy społecznej i wraz ze specjalistami z danego zakresu organizować spotkania profilaktyczne dla uczniów.
Współpraca z rodzicami – wielu nauczycieli obawia się spotkań z rodzicami zwłaszcza, kiedy trzeba przekazać trudną wiadomość (np. dotyczącą niewłaściwego zachowania ucznia czy zaobserwowanych trudności rozwojowych). Pedagog szkolny powinien wspierać nauczycieli w tym zakresie i np. brać udział w spotkaniach z rodzicami celem omówienia problemów uczniów. Dzięki temu nauczyciele będą mieli wsparcie, a spotkanie z rodzicami, w którym bierze udział szkolny specjalista od razu przybierze inną rangę. Dodatkowo pedagog szkolny wraz z nauczycielami może organizować warsztaty czy szkolenia dla rodziców na różne tematy, np. uwzględniając aktualne potrzeby danej klasy czy pojawiające się w niej trudności.
Więcej na temat pracy pedagoga szkolnego można znaleźć w pakiecie „Pedagog szkolny w pigułce”, który polecam zarówno początkującym, jak i doświadczonym pedagogom 🙂
Materiał dostępny jest tutaj >
Jak dbać o dobre relacje na linii pedagog – nauczyciele?
Regularne rozmowy, wymiana doświadczeń i wspólne podejmowanie działań to fundament dobrej współpracy. Co jeszcze ma znaczenie?
Otwartość i czas – każdy z nas lubi być wysłuchany. Nauczyciele bardzo często potrzebują zwyczajnej rozmowy, nie tylko tej zawodowej, ale koleżeńskiej. „Wygadanie się” i wsparcie ze strony pedagoga, który ma w szkole zupełnie inną rolę niż nauczyciel, jest dla większości bardzo cenne. Dlatego pedagog, na miarę swoich możliwości, powinien służyć nauczycielom swoim czasem i otwartością.
Empatia i wyrozumiałość – pracując z ludźmi trzeba być przygotowanym na to, że są oni różni. Jednych lubimy bardziej, innych mniej i jest to naturalne. Nauczyciele często w swojej pracy mierzą się z różnymi trudnościami – ze strony uczniów, rodziców, a nawet innych nauczycieli. Jak każdy, mają również swoje osobiste problemy, które przynoszą do pracy. Pedagog szkolny powinien być osobą, która zawsze podchodzi do drugiego człowieka z empatią i wyrozumiałością. W trudnej sytuacji nauczyciel powinien mieć poczucie, że pedagog okaże mu zrozumienie, bez oceniania czy moralizowania.
Partnerstwo i współpraca – to fundamenty dobrej relacji między pedagogiem szkolnym a nauczycielami. Kiedy obie strony traktują się jak równorzędni partnerzy, a nie ktoś „wyżej” lub „niżej”, łatwiej o efektywne działania na rzecz uczniów. W związku z tym pedagog nie może podważać autorytetu nauczyciela i odwrotnie. Partnerstwo oznacza także wspólne podejmowanie decyzji dotyczących wsparcia ucznia, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem, zamiast rywalizacji, wzajemne zaufanie i otwartość na sugestie oraz szukanie rozwiązań razem, a nie „zrzucanie” problemów na drugą stronę. Warto także podkreślić, jak ważne są regularne konsultacje i spotkania pedagoga z nauczycielami, spójność działań wobec ucznia, czyli jasne zasady i konsekwencje oraz wsparcie, a nie kontrola – pedagog nie jest „inspektorem”, tylko pomocą dla nauczycieli.
Wzajemny szacunek i granice – tak jak wspomniałam, praca z ludźmi bywa trudna. Chcąc budować poprawne relacje należy pamiętać o wzajemnym szacunku. Dobra współpraca między pedagogiem szkolnym a nauczycielami to także jasne określenie swoich ról i granic. Pedagog wspiera uczniów, nauczycieli i rodziców, ale nie zastępuje wychowawcy ani nie rozwiązuje problemów za innych. W związku z tym ważne jest zrozumienie swoich funkcji – nauczyciel jest pierwszą linią wsparcia, a pedagog to osoba, która pomaga w bardziej złożonych sytuacjach. Pamiętajmy, że zarówno pedagog szkolny, jak i nauczyciele mają wspólny cel: dobro ucznia, a nie „przerzucanie odpowiedzialności”.
Zdrowy rozsądek – w pracy w szkole teoria i procedury są ważne, ale to właśnie zdrowy rozsądek bardzo często pozwala podejmować mądre, elastyczne decyzje dostosowane do realnych sytuacji. Każda sytuacja jest inna, w związku z tym sztywne trzymanie się schematów nie zawsze pomaga.
Pozytywne nastawienie i poczucie humoru – mogą zdziałać cuda w codziennej współpracy. Praca w szkole bywa wymagająca, więc dystans do siebie i do trudnych sytuacji pomaga zachować równowagę. Często to właśnie humor łagodzi napięcia i dodaje energii – może rozładować stres i sprawić, że trudne rozmowy będą łatwiejsze. Pozytywne nastawienie tworzy dobrą atmosferę w pracy – jeśli nauczyciele i pedagog lubią ze sobą pracować, uczniowie też to odczuwają.
Dystans do siebie – to niezwykle cenna cecha pedagoga. Pomaga zachować profesjonalizm, unikać niepotrzebnego stresu i lepiej radzić sobie z trudnymi zdarzeniami. Pedagog, który spotyka się z bardzo różnymi sytuacjami i reakcjami nauczycieli, musi umieć nie brać wszystkiego do siebie. Bardzo często opinie innych, krytyka czy emocjonalne reakcje nauczycieli nie są osobistym atakiem. Ponadto dystans do siebie pomaga pedagogowi być elastycznym – dobrze wiemy, że zwykle nie ma jednego złotego rozwiązania na każdą sytuację, czasem trzeba próbować różnych podejść. Nie wszystko także zależy od pedagoga, a pewne sprawy po prostu nie są do rozwiązania „od ręki”. I najważniejsze – osoba, która nie traktuje siebie śmiertelnie poważnie, budzi większą sympatię i łatwiej nawiązuje relacje.
A co Waszym zdaniem jest najważniejsze w relacjach pedagoga szkolnego z nauczycielami?
