Jedna z form pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej w przedszkolu, szkole i placówce
Z artykułu dowiesz się:
- co to są zajęcia korekcyjno-kompensacyjne,
- kto może w nich uczestniczyć,
- jak wygląda organizacja zajęć korekcyjno-kompensacyjnych,
- jakie korzyści przynosi uczestnictwo dziecka w zajęciach.
Pracując jako terapeuta pedagogiczny dostrzegam dużą niewiedzę rodziców, ale także osób niebędących specjalistami w zakresie terapii pedagogicznej dotyczącą zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, które często mylone są z innymi formami pomocy psychologiczno-pedagogicznej, np. z zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi. Ponadto rodzice czasami rezygnują z zajęć korekcyjno-kompensacyjnych przyznanych dziecku, gdyż nie wiedzą czego mogą się po nich spodziewać i po co one w ogóle są. Aby rozwiać wszelkie wątpliwości postanowiłam trochę przybliżyć temat i wyjaśnić o co dokładnie chodzi w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych.
Co to są zajęcia korekcyjno-kompensacyjne?
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zamiennie nazywane także terapią pedagogiczną (kiedyś reedukacją) są jedną z form zajęć specjalistycznych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Wynika to z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, w którym zapisane jest, że zajęcia korekcyjno-kompensacyjne wchodzą w skład zajęć specjalistycznych, obok zajęć logopedycznych, zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizowane są w przedszkolu, szkole lub placówce do której uczęszcza dziecko. Udział w zajęciach jest dobrowolny (rodzic musi wyrazić zgodę na zajęcia, które zostały zaproponowane dziecku przez szkołę – rodzic decyduje o udziale dziecka w zajęciach) i bezpłatny (rodzic nie ponosi kosztów uczestnictwa dziecka w zajęciach).
Kto prowadzi zajęcia k-k?
Zajęcia prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje z zakresu terapii pedagogicznej. Oznacza to, że zajęcia korekcyjno-kompensacyjne może prowadzić nauczyciel – pedagog, który ma do tego specjalne uprawnienia. O co dokładnie chodzi?
Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela terapeuty pedagogicznego w przedszkolach, szkołach i placówkach, o których mowa w § 3, § 4 i § 15–17, posiada osoba, która ukończyła:
- studia w zakresie terapii pedagogicznej, na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub placówki, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
- studia na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki, i studia pierwszego stopnia, studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie terapii pedagogicznej, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.
Dla kogo?
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne mogą być organizowane są dla uczniów z 3 grup. Są to między innymi dzieci:
- z zaburzeniami rozwojowymi (np. niesłyszące, niedosłyszące, niewidzące, niedowidzące, niepełnosprawne ruchowo, niepełnosprawne intelektualnie, z autyzmem, zespołem Aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z chorobami przewlekłymi, z zaburzeniami psychicznymi oraz niedostosowane społecznie)
- z odchyleniami rozwojowymi (np. z inteligencją niższą niż przeciętna)
- ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (np. z dysleksją, dysgrafią, dysortografią, dyskalkulią)
Nie oznacza to jednak, że lista jest zamknięta. W zajęciach mogą uczestniczyć wszystkie dzieci borykające się z trudnościami szkolnymi wymagające indywidualnego podejścia, wsparcia i pomocy (np. dzieci mało samodzielne, mające trudności z koncentracją, niepewne siebie, zagubione w szkole). Nie zawsze trudności wynikają z problemów rozwojowych dzieci, czasami są efektem zaniedbań środowiskowych. Dla takich dzieci pomoc w formie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych również powinna być zaproponowana.
Dzieci uczęszczające na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne często posiadają opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej o potrzebie objęcia ich omawianą formą zajęć, ale też mogą uczestniczyć w nich na wniosek wychowawcy, nauczyciela, szkolnego specjalisty lub rodzica/opiekuna prawnego.
Jak wygląda organizacja zajęć?
Zajęcia odbywają się w małych grupach – liczba uczestników zajęć korekcyjno-kompensacyjnych nie może być większa niż 5 osób i trwają 45 minut. Czasami, w uzasadnionych przypadkach zajęcia mogą być prowadzone w czasie krótszym lub dłuższym niż 45 minut. Obecność dziecka jest odnotowywana na każdych zajęciach.
Na początku zajęć korekcyjno-kompensacyjnych terapeuta powinien dokonać oceny umiejętności ucznia (np. sprawdzić poziom umiejętności czytania i pisania oraz funkcji słuchowo-językowych i funkcji wzrokowo-przestrzennych). Zwykle specjaliści wykorzystują do tego dostępne im narzędzia diagnostyczne lub też korzystają z wywiadu i obserwacji. Bardzo istotne jest także zwrócenie uwagi na poziom motywacji ucznia oraz jego kompetencje emocjonalno-społeczne. Jeśli uczeń posiada opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej terapeuta pedagogiczny zobowiązany jest do dokładnej analizy jej zawartości, w tym zapoznania się z mocnymi i słabymi stronami dziecka, jego zdolnościami i umiejętnościami oraz obszarami wymagającymi wsparcia. W opinii często zasugerowane są także sposoby pracy, polecane metody oraz dostosowanie wymagań edukacyjnych wobec ucznia. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne prowadzona są z wykorzystaniem metod aktywizujących (najczęściej wykorzystywane techniki pracy to burza mózgów, wizualizacja, mapy myśli, dyskusja, gry i zabawy dydaktyczne).
Jaki jest cel zajęć?
Cele zajęć dostosowane są do poszczególnych etapów edukacyjnych. W klasach I-III szkoły podstawowej skupiają się przede wszystkim na rozpoznaniu i usuwaniu przyczyn trudności w uczeniu się dziecka (w tym ryzyka trudności specyficznych, takich jak dysleksja). Na zajęciach terapeuta skupia się przede wszystkim na usprawnianiu funkcji spostrzegania wzrokowego, funkcji słuchowej, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, funkcji motorycznej, ale także na rozwijaniu pozytywnej motywacji do nauki, wiary w siebie i swoje możliwości. W klasach IV-VIII szkoły podstawowej i szkole ponadpodstawowej głównym celem jest stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego uczniów oraz umożliwienie doskonalenia umiejętności czytania (przede wszystkim czytania ze zrozumieniem) i pisania (grafomotoryka, trening ortograficzny). Zajęcia opierają się na wyrównywaniu braków w wiadomościach, które są przyczyną trudności szkolnych oraz przezwyciężaniu skutków niepowodzeń szkolnych, tj. trudności w czytaniu, pisaniu i liczeniu. Istotne jest również zwrócenie uwagi na funkcjonowanie emocjonalne i społeczne uczniów z trudnościami edukacyjnymi.
Zadania podejmowane na zajęciach korekcyjno-kompensacyjne skupiają się na:
- stymulowaniu rozwoju intelektualnego,
- usprawnianiu funkcji wzrokowych i orientacji przestrzennej,
- usprawnianiu funkcji słuchowo-językowych,
- doskonaleniu umiejętności czytania i pisania,
- ulepszaniu umiejętności stosowania poprawnej ortografii,
- usprawnianiu sprawności manualnej i grafomotoryki,
- rozwijaniu umiejętności matematycznych,
- rozwijaniu procesów poznawczych, w tym myślenia, uwagi, pamięci, wyobraźni,
- ćwiczeniu poprawy koncentracji i spostrzegawczości,
- rozwijaniu kompetencji emocjonalno-motywacyjnych,
- doskonaleniu umiejętności społecznych,
- rozwijaniu kompetencji komunikacyjnych,
- wyrównywaniu braków w wiadomościach i umiejętnościach,
- dostrzeganiu uzdolnień,
- eliminowaniu niepowodzeń szkolnych,
- budowaniu poczucia własnej wartości oraz pewności siebie.
Na koniec za p. I. Czajkowską i K. Herdą przypomnę 6 zasad terapii pedagogicznej na której opierają się zajęcia korekcyjno-kompensacyjne:
- Zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego, czyli dostosowanie środków oraz metod dydaktycznych i wychowawczych do indywidualnych możliwości każdego dziecka.
- Zasada powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, która uwzględnia złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne dziecka. Treść powinna być dostosowana do możliwości rozumienia dziecka i przechodzenia od ćwiczeń prostych do bardziej złożonych. Dziecko pracuje swoim tempem, nie ma tutaj ograniczeń czasowych.
- Zasada korekcji zaburzeń – ćwiczenia przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności.
- Zasada kompensacji zaburzeń – to przeplatanie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych, w celu kompensacji braków.
- Zasada systematyczności – każda praca przynosi efekty, kiedy jest systematyczna, dlatego w terapii tak ważna jest częstotliwość wykonywanych ćwiczeń oraz systematyczna praca zarówno w szkole, jak i w domu.
- Zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego – zajęcia terapeutyczne powinny przeplatać się z dydaktycznymi. Ważna jest atmosfera panująca na zajęciach, która powinna opierać się na poczuciu wzajemnej akceptacji, bezpieczeństwie i życzliwości.
Jeśli dotrwaliście do końca myślę, że nikt już nie będzie miał kłopotów z rozróżnieniem zajęć korekcyjno-kompensacyjnych od innych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Dajcie znać czy artykuł okazał się dla Was pomocny 🙂
W ramach pensum nauczyciel – pedagog realizuje zajęcia prowadzone bezpośrednio z uczniami lub na ich rzecz (art. 42 ust. 2 pkt 1 KN), których katalogu przepisy szczegółowo nie określają. Pedagog może realizować zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno – pedagogicznej, np. korekcyjno-kompensacyjne, rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne, rewalidacyjne (§ 4 ust. 2, § 6 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz.U. z 2017 r., poz. 1591), z wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, jeśli pedagog posiada kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka (§ 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, Dz.U. z 2017 r., poz. 1635), w ramach zespołu pracującego z dzieckiem niepełnosprawnym z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego oraz jako nauczyciel wspomagający, jeśli ma kwalifikacje z pedagogiki specjalnej (§ 6 ust. 1 pkt 2, § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, Dz.U. z 2017 r., poz. 1578).
Dziękuję za ten komentarz.
Świetny opis
Dziękuję!
Dzien dobry. Czy można zwalniać ucznia z lekcji (wf. plastyka) na zajęcia korekcyjne kompensacyjne?
Dzień dobry, nie powinno się tego robić. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są zajęciami dodatkowymi i powinny odbywać się po lekcjach uczniów, niemniej czasami są wyjątki. Wyjątki, o których mowa są rozpatrywane indywidualnie i zawsze opierają się na zgodzie rodzica (jest to bardzo ważna kwestia) i dyrektora szkoły.
Bardzo przejrzysty artykuł. Rzetelny, a jednocześnie lekki w odbiorze. Dziękuję 🙂
Bardzo się cieszę. Pozdrawiam 🙂
Artykuł z konkretnymi informacjami. Skorzystałam. Dziękuję.
Świetnie, cieszę się, że treści są przydatne. Pozdrawiam
Bardzo ciekawy artykuł, który skłonił mnie do podjęcia studiów podyplomowych na kierunku terapia pedagogiczna (pedagogika korekcyjna). Musze przyznać, że długo się zastanawiałam nad tym kierunkiem. Znalazłam ofertę na WSKZ-ecie i chyba z dwa tygodnie miałam dylemat czy się zapisać. Ale przeczytałam artykuł pogadałam z koleżanką, która pracuje w zawodzie i stwierdziłam dlaczego nie. Od trzech miesięcy studiuję i jestem bardzo zadowolona 🙂
Bardzo się cieszę i ogromnie gratuluję decyzji! Studia z terapii pedagogicznej bardzo miło wspominam 🙂 Życzę powodzenia i wytrwałości 🙂
Witam serdecznie, bardzo ciekawy artykuł, cenne informacje 🙂 Mam pytanie, czy zajęcia korekcyjne – kompensacyjne są prowadzone w ramach 20h pensum nauczyciela współorganizującego (przedszkole) w trakcie bieżącej pracy czy w godzinach ponadwymiarowych, tak jak np. rewalidacja czy zajęcia logopedyczne?
Dzień dobry, dziękuję za ciepłe słowa. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne wg Rozporządzenia dotyczącego zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach są zajęciami specjalistycznymi, tak jak zajęcia logopedyczne, rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym. Zajęcia te powinni prowadzić specjaliści (np. terapeuci pedagogiczni), których pensum wynosi 22h. Tak więc zajęcia korekcyjno-kompensacyjne nie wynikają z pensum nauczyciela współorganizującego kształcenie, ale są rozliczane z innej puli środków. Nauczyciel współorganizujący jest przy dziecku i wspiera go przez 20h swojego pensum, ale nie prowadzi w tym czasie żadnych zajęć – tym zajmuje się nauczyciel przedszkola. Natomiast proszę wziąć pod uwagę, że każda szkoła i przedszkole ma również swoje wewnętrzne prawa, czasami szuka się różnych oszczędności, stąd praktyka może różnić się od teorii.
Bardzo dziękuję za artykuł, studia z pedagogiki korekcyjnej ukończyłam w roku 2000, pamiętam jaki problem miałam z odbyciem praktyk, gdyż w szkołach nie było prawdziwych zajęć korekcyjnych, prowadzili je nauczyciele prowadzący klasy 1-3 i były to raczej zajecia wyrownacze.Szkoda , że w ówczesnej szkole nie było miejsca dla pedagogów korekcyjnych, przynajmniej w moim rejonie, a ja musiałam się przekwalifikować. Dzisiaj , gdy czytam po 22 latach zapytania i wątpliwości pedagogów specjalnych, nauczycieli , co mam robić jako pedagog specjalny , przyznam , że jestem w szoku.pozdrawiam terapeuta zajeciowy , doradca zawodowy i niespełniony pedagog korekcyjny.
To ja bardzo dziękuję za ten komentarz. Rzeczywiście w tej kwestii wiele w szkole się zmieniło, jednak nadal pozostaje wiele do zrobienia. Myślę, że nie ma Pani czego żałować zwłaszcza, jeśli obecna praca przynosi Pani satysfakcję. Z drugiej strony nigdy nie jest za późno na zmianę, więc… 🙂 Pozdrawiam serdecznie i życzę wszystkiego dobrego.
Cała uwaga skupiła się na szkołach, proszę o rozszerzenie celów podejmowania zajęć kompensacyjnych na etapie edukacji przedszkolnej.
Bardzo pomocny artykuł, wiele przydatnych informacji wszystko jasno opisane, Dziękuję, że mogłam z niego skorzystać. Ukończyłam studia licencjacki z resocjalizacji, następnie studia magisterskie z pedagogiki społeczno- opiekuńczej (specjalność nauczycielska), w suplemencie mam informacje, iż posiadam kwalifikacje do pracy w roli pedagoga w różnych placówkach w tym w szkole, czy więc mogę prowadzić zajęcia korekcyjno-kompensacyjne? Będę wdzięczna za odpowiedź.
Cieszę się, że artykuł był przydatny. Według mojej wiedzy nie ma Pani kwalifikacji do prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, ponieważ zajęcia te może prowadzić terapeuta pedagogiczny, a więc osoba, która ma skończone studia z zakresu terapii pedagogicznej. Po szczegółowe informacje dotyczące kwalifikacji nauczycieli odsyłam do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.
Witam, ukończyłam studia licencjackie pedagogiczne ze specjalności edukacja wczesnoszkolna i pedagogika przedszkolna, a także magisterskie z pedagogiki specjalnej ze specjalnością edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną. Mam też kwalifikacje zawodowe terapeuty zajęciowego. Dostałam przydział do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Czy prawnie, faktycznie mogę je prowadzić? Dostaję informację, że jeśli jest Pedagog specjalny w tytule dyplomu, to mogę…. ale z miliona pytań – na te nie dostałam odpowiedzi. Oprócz tego pełnię też funkcję pedagoga specjalnego, mam rewalidację i jestem nauczycielem wspomagającym.
W artykule znajdzie Pani szczegółowe wytyczne do prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli). Zgodnie z tymi wytycznymi tylko osoba, która ma kwalifikacje z terapii pedagogicznej może takie zajęcia prowadzić. Niemniej uważam, że powinna Pani zapytać o to kuratorium oświaty – najlepiej napisać lub zadzwonić do odpowiedniej osoby z prośbą o jednoznaczną interpretację.
Dzień dobry, mój syn ma wlasnie uczeszczać na takie zajecia, niestety bedzie musial opuscic wf, co mi bardzo się niepodoba, gdyż syn ma lekka nadwagę i mało się rusza, chciałabym aby szkoła robiła takie zajecia rano lub po lekcjach jak im to zasugerować?
Pozdrawiam
Dzień dobry, najlepiej udać się do dyrektora, który odpowiada za organizację zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole. Warto wyjaśnić, jakie okoliczności uniemożliwiają synowi uczestnictwo w zajęciach oraz pokreślić, że zależy Pani na tym, aby syn brał udział w zajęciach. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne (jak i wszystkie zajęcia organizowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej) powinny odbywać się poza lekcjami obowiązkowymi uczniów i nie powinny z nimi kolidować. Zazwyczaj jest to właśnie rano (przed lekcjami) lub po południu (po lekcjach).