Jak „zbadać” samopoczucie uczniów przed świętami oraz przekazać prawdziwą wartość Bożego Narodzenia – wskazówki dla pedagogów i rodziców + 2 karty pracy do pobrania
Święta Bożego Narodzenia to magiczny czas. Myślę, że dla wielu z nas jest to najpiękniejszy czas w roku. W końcu mamy okazję spotkać się z najbliższymi, a także zanurzyć w rodzinnych tradycjach przekazywanych nam od pokoleń, które z przyjemnością kultywujemy. Dzieci również czekają na święta, jednak mam wrażenie, że współczesne dzieci czekają przede wszystkim na prezenty. W sumie nie ma się co dziwić, skoro z każdej strony bombardowane są niezliczoną ilością wspaniałych rzeczy, które po prostu trzeba mieć. My dorośli dobrze wiemy, że nie o to chodzi w świętach, bo magia Bożego Narodzenia ukryta jest gdzie indziej. Oczywiście nie musimy od razu rezygnować z całej świątecznej otoczki i prezentów, które są bardzo miłym dodatkiem, ale tylko dodatkiem, a raczej pokazać dzieciom, że pod materialną kurtyną kryje się prawdziwa i głęboka wartość świąt. Dla katolików święta Bożego Narodzenia mają szczególne znaczenie, jednak bez względu na to, czy jesteśmy wierzący czy nie są to dni w roku, które znacznie różnią się od pozostałych. Jak zatem przekazać dzieciom świąteczne wartości, aby nie kojarzyły Bożego Narodzenia tylko z prezentami? Jest to zadanie zarówno dla rodziców, jak i nauczycieli.
Zapoznać z historią i tradycjami świąt Bożego Narodzenia – dziecko chętniej uczestniczy w czymś, co rozumie, dlatego tak ważne jest, aby poznało od czego wszystko się zaczęło. Krótkie wprowadzenie w historię Bożego Narodzenia jest niezwykle ważne, w kontekście całego przeżywania świąt oraz zrozumienia ich istoty. W historię Bożego Narodzenia można zacząć wprowadzać już przedszkolaki. Jako, że małe dzieci myślą obrazowo warto wesprzeć się pięknymi, kolorowymi książeczkami, których na rynku nie brakuje. Tradycje i zwyczaje świąteczne najlepiej przekazywać dziecku przy podejmowaniu wspólnych aktywności związanych z Bożym Narodzeniem. Rodzinne ubieranie choinki, przygotowywanie ozdób świątecznych czy pieczenie pierniczków to tylko wybrane propozycje. W czasie wspólnie spędzanego czasu warto porozmawiać z dzieckiem o symbolice świąt.
Najważniejszymi symbolami i tradycjami świąt Bożego Narodzenia są:
CHOINKA – to drzewo iglaste, które w przeciwieństwie do innych drzew jest zielone przez cały rok. Choinki nie gubią liści na zimę, ale ich igły są zielone cały czas. Dzięki temu są symbolem życia i odradzania się. Dodatkowo kolor zielony to kolor nadziei. Ozdoby choinkowe również mają swoje znaczenie: (np. aniołki – opieka nad domem; dzwoneczki – dobra nowina; gwiazda betlejemska – ma zadanie ułatwić powrót do domu; jabłka – symbol zdrowia, urody; łańcuchy – symbol zniewolenia grzechem; orzechy – dobrobyt, siła; oświetlenie – odganianie złych mocy, wskazuje drogę wyznaczoną przez Chrystusa). W ubieraniu choinki chodzi głównie o to, aby robić to razem, rodzinnie.
DZIELENIE SIĘ OPŁATKIEM – kolejna bardzo ważna tradycja. Podczas symbolicznego dzielenia się opłatkiem składamy sobie życzenia, a zwaśnione rodziny mają szansę na pojednanie. Dziecko już od najmłodszych lat powinno być włączone w dzielenie się opłatkiem.
SIANKO POD OBRUSEM – to nawiązanie do żłóbka, w którym na świat przyszedł Jezus, a także symbol prostoty i skromności. Sianko pod stołem ma również zapewnić domownikom pomyślność w nadchodzących roku.
PUSTE MIEJSCE PRZY STOLE – to miejsce dla zbłąkanego wędrowca, czyli innymi słowy dla osoby potrzebującej, która może przyjść do naszego domu, a wtedy my powinniśmy ją przyjąć i ugościć. Puste miejsce przy stole ma przypominać o tym, że nie wszyscy mogą zjeść wigilijną kolację w gronie najbliższych. Warto uwrażliwiać dzieci na biedę oraz samotność innych osób.
POTRAWY WIGILIJNE – jest ich 12, czyli tyle, ilu było Apostołów Jezusa. Tradycja głosi, że trzeba spróbować wszystkich dań, aby mieć szczęście przez cały rok.
Uwaga: Podczas wigilijnej kolacji trzeba uważać na grzyby (dzieci do 10 roku życia nie powinny jeść grzybów), a także na karpia, który mimo, że jest bardzo smaczny ma wiele ości. Dla dzieci mogą być trudne do usunięcia, a ich połknięcie przez dziecko może skończyć się źle.
ŚWIĄTECZNE ŻYCZENIA – życzenia składamy sobie dzieląc się opłatkiem, ale także dając sobie prezenty czy wysyłając świąteczne kartki (wiem, że obecnie ten zwyczaj nie jest już tak popularny, jak kiedyś, ale cieszę się, że nadal są osoby, które co roku wysyłają sobie kartki). Życzenia to piękna tradycja, która służy wzmacnianiu więzi w gronie rodziny i znajomych.
KOLĘDY – piękny zwyczaj śpiewania kolęd jest z nami od dawna, a dzieci bardzo lubią śpiewać. Kolędy dodatkowo wprowadzają dziecko w symbolikę Bożego Narodzenia.
- Podkreślić, że najważniejsze w świętach jest bycie z rodziną – to prawdziwa i niezastąpiona wartość świąt. Spotkania z bliskimi, zwłaszcza z tymi, których nie mamy okazji widywać na co dzień to najpiękniejszy świąteczny prezent.
- Uwrażliwić dzieci na pomoc innym – święta to szczególny czas, w którym każdy z nas chce być dobry. Rodzinne ciepło, którym się otaczamy wzbudza w nas pragnienie pomocy potrzebującym. Warto tę potrzebę przekazywać dzieciom. Jednak pamiętajmy, że chcąc uczyć dzieci empatii i wrażliwości musimy być wzorem godnym naśladowania.
- Uświadomić, że prezenty to tylko dodatek – dzieci powinny mieć świadomość, że prezenty nie są najważniejsze w święta. Są miłym dodatkiem tego wspaniałego czasu, ale nie mogą przysłonić tego, co istotne. Dodatkowo to nie ilość prezentów czy ich cena powinny się liczyć, ale sam gest. Dlatego też najcenniejsze nie są te najdroższe i najbardziej wyszukane prezenty, ale nawet drobiazg przygotowany samodzielnie. Warto zachęcać dzieci do tworzenia prezentów dla swoich bliskich – może to być samodzielnie przygotowana kartka, czy np. aniołek z masy solnej.
Jako pedagodzy pracujący z dziećmi w szkole musimy mieć świadomość, że nie dla każdego dziecka Boże Narodzenie jest magicznym czasem radości. Są dzieci dla których święta to jeden z najtrudniejszych okresów w trakcie roku. Kiedy z różnych powodów brakuje rodziców, lub też rodzice są, ale w domu jest alkohol, przemoc, kłótnie wtedy czas spędzany z najbliższymi może okazać się niezwykle trudny. Często dzieci ukrywają swoją ciężką sytuację, aby nie wyróżniać się spośród rówieśników. Jako nauczyciele, pedagodzy czy psycholodzy możemy przy pomocy prostych ćwiczeń „zbadać” sytuację rodzinną naszych uczniów. Czasami w spontaniczny sposób dowiemy się bardzo dużo o funkcjonowaniu rodziny oraz ewentualnych potrzebach naszego ucznia. Zachęcam do skorzystania z kart pracy, które przygotowałam z myślą o swoich uczniach – z podobnych mogliście skorzystać przy okazji Wielkanocy (materiały do pobrania) – dla młodszych i dla starszych uczniów. Karty pracy (Moje ulubione – karta dla młodszych uczniów oraz Porozmawiajmy o Bożym Narodzeniu – karta dla starszych uczniów) możecie wykorzystać do pracy indywidualnej, jak i grupowej zarówno podczas lekcji wychowawczych, zajęć dodatkowych, czy świetlicowych. Mam nadzieję, że przydadzą się Wam podczas najbliższych dni pracy przed świętami.
Karty pracy do pobrania:
Na koniec jeszcze krótkie podsumowanie dla Rodziców, a więc 5 kroków jak przekazać dziecku prawdziwą wartość świąt Bożego Narodzenia:
- Wspólne spędzanie czasu – np. przygotowywanie świątecznych ozdób, pieczenie i ozdabianie pierniczków, wyprawa po choinkę. Wraz z upływem czasu właśnie takie momenty pamiętamy najbardziej (nie prezenty, ale chwile i wydarzenia).
- Opowiadanie swoich wspomnień z dzieciństwa dotyczących przygotowań do świąt oraz obchodów Bożego Narodzenia – każdy dom ma swoje własne tradycje, a dzieci są bardzo ciekawe tego, jak było kiedyś. Opowieści z dzieciństwa dziadków czy rodziców są dla dzieci niezwykle ciekawe. Wspomnienia można podeprzeć wspólnym oglądaniem albumów ze zdjęciami.
- Angażowanie najmłodszych w przedświąteczne porządki i dekorowanie domu, a także przygotowywanie świątecznych potraw.
- Zadbanie o atmosferę pełną rodzinnego ciepła i spokoju. Nie ma nic gorszego niż przedświąteczna presja i stres, którą często nakładamy sobie sami. Święta to nie wyścigi, nawet jeśli coś nie będzie dopięte na ostatni guzik, nic się nie stanie. Najważniejsze to dobrze się bawić i zadbać o uśmiech wszystkich domowników.
- Bycie wzorem godnym naśladowania – bo chcąc przekazać dziecku prawdziwą magię świąt najpierw samemu trzeba w nią uwierzyć 😉
Wszystkim życzę udanych przygotowań do świąt Bożego Narodzenia 🙂
Źródło:
- https://alechoinka.pl/strona/9-dlaczego-na-swieta-ubieramy-choinke
