Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową

Jak wspomagać rozwój dziecka + materiały do pobrania

W artykule między innymi:

dla kogo ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową,
ogólne zasady ćwiczeń percepcji wzrokowej,
konkretne ćwiczenia percepcji wzrokowej,
materiały do pobrania w postaci prezentacji z ćwiczeniami usprawniającymi percepcję wzrokową.

Ostatni artykuł dotyczący percepcji wzrokowej (dostępny – tutaj >) przypadł Wam do gustu, z czego ogromnie się cieszę i dziękuję za każdą wiadomość 🙂

Dzisiaj zapraszam Was na obiecaną drugą część. Na końcu wpisu znajdziecie materiały do pobrania, w postaci prezentacji z ćwiczeniami percepcji wzrokowej – po wydrukowaniu możecie korzystać z gotowych kart pracy.

Dla kogo ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową?

Percepcję wzrokową powinno się stymulować u wszystkich dzieci (nawet, kiedy nie mają zaburzeń w tym obszarze), gdyż im więcej dziecko ma doświadczeń, tym lepiej i szybciej jest w stanie się do nich odwoływać, a co za tym idzie ryzyko powstawania deficytów rozwojowych znacząco maleje.

Zdarzają się sytuacje, kiedy dziecko pomimo prawidłowego ogólnego rozwoju ma duże trudności z nauką w szkole, w tym szczególnie z nabywaniem umiejętności czytania, pisania i liczenia. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele, jednak trzeba mieć świadomość, że mogą one wynikać z zaniedbań w rozwoju funkcji analizatora wzrokowego. Zaniedbania tego typu mogą w późniejszych latach nauki prowadzić do zaburzeń określanych jako: dysleksja (więcej na temat dysleksji – tutaj >), dysgrafia i dysortografia.

Ogólne zasady ćwiczeń percepcji wzrokowej

W ćwiczeniach usprawniających percepcję wzrokową nacisk należy położyć na kształtowanie tych umiejętności, które są najsłabiej rozwinięte, zaczynając od ćwiczeń łatwych i kolejno przechodząc do trudniejszych.

Stopień trudności wynika ze sposobu eksponowania materiału, a więc największe znaczenie ma:

czas ekspozycji – zadanie jest trudniejsze, kiedy czas ekspozycji jest krótszy (pamiętajmy także, że obrazy statyczne są łatwiejsze do obserwowania, niż te poruszające się),
odległość i wielkość obrazu – większa trudność, kiedy obrazki położone są dalej i są mniejsze,
liczba elementów – większa trudność, kiedy obrazków czy elementów jest więcej.

Wykonując ćwiczenia percepcji wzrokowej należy pamiętać o kilku podstawowych i bardzo ważnych zasadach:

SYSTEMATYCZNOŚĆ – ćwiczenia powinny odbywać się regularnie (lepsze efekty uzyskuje się pracując codziennie, nawet po kilkanaście minut niż godzinę, ale tylko raz w tygodniu).
INDYWIDUALIZACJA – planując zajęcia z wykorzystaniem ćwiczeń rozwijających percepcję wzrokową należy wziąć pod uwagę indywidualne predyspozycje dziecka (jego emocjonalność, nadpobudliwość, trudności z koncentracją). W przypadku, kiedy zajęcia są grupowe istotne jest uwzględnienie predyspozycji i specyfiki całej grupy.
CZAS – dzieci młodsze potrzebują więcej czasu na wykonanie zadania niż dzieci starsze, ale należy pamiętać, że każde dziecko jest inne i może zdarzyć się sytuacja, że uczniowie w tej samej grupie wiekowej będą pracować w różnym odstępie czasowym. Zarówno czas, jak i tempo wykonywania poszczególnych ćwiczeń muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka. Ćwiczenia nie mogą dziecka męczyć ani być dla niego nudne (odpowiedni czas to ok. 20-25 minut).
STOPNIOWANIE TRUDNOŚCI – warto zaczynać od ćwiczeń na materiale przedmiotowym z najbliższego otoczenia dziecka (w przypadku najmłodszych dzieci doskonale sprawdzają się zabawki). Ćwiczenia wykonujemy od najłatwiejszych do coraz trudniejszych, w zależności od możliwości dziecka.
WYJAŚNIENIA – dla dzieci młodszych niektóre zadania mogą być początkowo zbyt trudne i niezrozumiałe. Dlatego też na starcie warto upewnić się, że dziecko rozumie polecenie (instrukcje do zadania). Jeśli tak, a mimo to ćwiczenie nadal sprawia trudność konieczne są dodatkowe wyjaśnienia lub kilka podejść wykonania ćwiczenia kontynuowanych do czasu, kiedy dziecko nie będzie miało już żadnych trudności z jego zrobieniem.
KONSEKWENCJA – każde ćwiczenie powinno być wykonane w całości. Jeśli zadanie nie zostanie ukończone, nie powinno się przechodzić do kolejnego etapu. Kolejny etap jest możliwy tylko wtedy, gdy poprzedni został ukończony pomyślnie.
SAMODZIELNOŚĆ – chcąc rzeczywiście cieszyć się efektywnością wykonanej pracy należy przede wszystkim zadbać o samodzielność dziecka. Wiem, że powinna to być sprawa oczywista, ale są rodzice mający tendencję do wyręczania dziecka. Niestety taka chęć pomocy, tylko szkodzi. Należy dać dziecku potrzebny czas na samodzielne wykonywanie ćwiczeń.
ZEZWOLENIE NA BŁĘDY – dziecko musi mieć możliwość popełniania błędów, bo dzięki temu naprawdę się uczy. Jest to także najlepszy sposób zdobywania nowych doświadczeń. Nikt za nikogo życia nie przeżyje, dlatego też, aby dziecko mogło się kiedyś odnieść do swoich doświadczeń – musi mieć możliwość doświadczania.

ĆWICZENIA PERCEPCJI WZROKOWEJ

Wskazówki do ćwiczeń:

Ćwiczenia, które zostaną zaprezentowane poniżej dla dzieci z deficytami percepcji wzrokowej będą miały charakter korekcyjny lub usprawniający, natomiast dla pozostałych dzieci u których nie stwierdzono zaburzeń percepcji wzrokowej, będą ćwiczeniami rozluźniającymi i relaksacyjnymi. Ćwiczenia te mogą być stosowane zarówno w pracy indywidualnej, jak i grupowej. Mogą z nich korzystać specjaliści, jak i rodzice podczas wspólnego spędzania czasu z dzieckiem.

Ćwiczenia percepcji wzrokowej mają za zadanie doskonalić:

spostrzegawczość,
pamięć wzrokową,
uwagę,
analizę i syntezę wzrokową,
koordynację wzrokowo-ruchową,
motorykę oka.

Ćwiczenia na materiale konkretnym (obrazkowym):

Wyszukiwanie różnic w obrazkach.
Dobieranie par identycznych obrazków.
Wskazywanie czego brakuje na obrazku.
Rozpoznawanie obrazków opisywanych słownie.
Dobieranie postaci do ich cieni albo konturów.
Porządkowanie historyjek obrazkowych.
Nazywanie czynności przedstawionych na rysunkach, opowiadanie historyjki przedstawionej na obrazkach.
Dobieranie części obrazka do całości (uzupełnianki obrazkowe).
Układanie obrazków z części (układanki płaskie i klockowe), układanie puzzli lub ilustracji po uprzednim ich przecięciu.
Układanie obrazków według instrukcji słownej (po lewej, po prawej, na górze, na dole, za, przed).
Układanie obrazków w kolejności, w jakiej były pokazywane (różne obrazki, długie i krótkie ekspozycje).
Segregowanie obrazków wg tematu – kategoryzowanie.

Ćwiczenia na materiale geometrycznym:

Różnicowanie figur geometrycznych pod względem m.in. koloru, kształtu, wielkości.
Dobieranie par jednakowych figur geometrycznych.
Układanie figur geometrycznych z części.
Układanie figur geometrycznych według podanego wzoru.
Dobieranie części figury geometrycznej do całości.
Obrysowywanie prostych figur geometrycznych.
Dorysowywanie brakujących części figury geometrycznej.
Rysowanie kompozycji geometrycznych według wzoru.

Ćwiczenia na materiale literowym:

Segregowanie liter – np. z rozsypanych liter wybieramy wszystkie litery „k”.
Wyszukiwanie danej litery w tekście.
Wyodrębnianie sylab w wyrazach.
Wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter – bez czytania, na podstawie identyfikacji wzrokowej (w tym przypadku dobrze sprawdzają się domina literowe, klocki i rozsypanki literowe).

Inne ćwiczenia mające na celu usprawnianie percepcji wzrokowej (w tym koordynacji wzrokowo-ruchowej):

Praca z tekstem:

Wyznaczanie granic wyrazów w tekście napisanym bez przerw, wstawienie znaków interpunkcyjnych w odpowiednich miejscach.
Usuwanie z tekstu wyrazów, które są niepotrzebne.
Czytanie tekstu napisanego różną czcionką.
Wyszukiwanie różnic w słowach.
Wyszukiwanie w tekście takich samych wyrazów lub wyrazów podobnych.
Dopasowywanie słów do wzorca graficznego, czyli przyporządkowywanie wyrazów do zaprezentowanego obrazka.
Wyszukiwanie innych słów, które ukryły się w wyrazach.
Wyszukiwanie w tekście określonych liter lub sylab.
Zapoznanie się z wyrazami, a następnie wyszukiwanie ich w tekście – dziecko otrzymuje na małych kartonikach wyrazy, zapoznaje się z nimi, a następnie odszukuje je w podanym tekście (zaczynamy od wyrazów jednosylabowych, kolejno przechodzimy do dwusylabowych, itd.).
Rozsypanki wyrazowe – dziecko otrzymuje wzór zadania i na kartonikach pojedyncze wyrazy. Jego zadaniem jest poprawne ułożenie zdania z rozsypanki wyrazowej.

Pamięć:

Rysowanie z pamięci.
Odtwarzanie z pamięci prostych układów klocków.
Odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, przedmiotów, figur geometrycznych).

Rysowanie:

Uzupełnianie niedokończonych rysunków (dorysowywanie brakujących elementów).
Rysowanie kompozycji za pomocą szablonów rysunkowych.
Rysowanie konturów wg podanego wzoru – dziecko otrzymuje rysunek o słabo zaznaczonym konturze i jego zadaniem jest pogrubienie istniejącego konturu.
Dyktanda graficzne – kreślenie kształtów graficznych powstałych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty.
Wypełnianie konturów – pokrywanie płaszczyzny farbą, kredką.
Przerysowywanie przez kalkę techniczną.
Rysowanie pod dyktando.

Zabawy:

Zabawy typu: „Kto zmienił miejsce?”, „Co tu się zmieniło?”, „Do czego to pasuje?”.
Zabawa z klockami – budowanie według wzoru kompozycji z klocków.
Wszelkiego typu labirynty.
Różnego rodzaju układanki – puzzle, kolorowe figury geometryczne.
Gry edukacyjne – typu memory, „Dobble”, gra w scrabble, domino obrazkowe, literowe lub sylabowe, itp.

MATERIAŁY DO POBRANIA

Na koniec mam dla Was ćwiczenia percepcji wzrokowej, które przygotowałam już jakiś czas temu, głównie do pracy ze swoimi uczniami. Sprawdzają się doskonale, dlatego mam nadzieję, że przydadzą się i Wam 😉

ĆWICZENIA PERCPECJI WZROKOWEJ Pobierz >

Jestem ciekawa, jakie są Wasze propozycje zabaw na percepcję wzrokową? Co byście dodali do powyższych ćwiczeń? 🙂

Zapraszam Was także na profil @pedagogonline.pl na Instagramie – tutaj>, gdzie znajdziecie propozycje książek zawierających mnóstwo ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową do pracy z uczniami na różnych etapach edukacyjnych.

Artykuł został oparty na następujących źródłach:

Notatki własne ze studiów podyplomowych z Terapii pedagogicznej.
Bogdanowicz M., Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1991.
Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy, pod red. Krasowicz-Kupis G., Gdańsk 2009.
Skibińska H., Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w czytaniu i pisaniu, Bydgoszcz 2001.