Przepisy prawa, które warto znać na mianowanie
Egzamin na stopień nauczyciela mianowanego to dla wielu pedagogów ogromny stres. W środowisku oświaty jest on postrzegany jako najtrudniejszy egzamin, który trzeba zdać. Wynika to przede wszystkim z konieczności szczegółowego zaznajomienia się z przepisami prawa oświatowego, których znajomość jest obligatoryjna do uzyskania tytułu nauczyciela mianowanego. Jako że od piątku (21 lipca) jestem szczęśliwą posiadaczką tego właśnie tytułu, chcę podzielić się z Wami moimi przygotowaniami do egzaminu w zakresie prawa oświatowego. Przy okazji dziękuję za wszystkie trzymane za mnie kciuki przed egzaminem, jak i tyle ciepłych słów po jego zdaniu 🙂
Pierwszym krokiem powinna być analiza aktów prawnych nadawania stopni awansu zawodowego, które nas obowiązują. Dla mnie, osoby zaczynającej staż na stopień nauczyciela mianowanego w roku szkolnym 2020/2021 było to: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Pamiętajcie jednak, że osoby, które zaczynają awans zawodowy w tym roku szkolnym obowiązuje nowe rozporządzenie, w którym zaszły istotne zmiany: rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Innym ważnym aktem prawnym regulującym awans zawodowy nauczyciela jest ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Warto zajrzeć także do ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.
Kiedy pierwszy krok mamy już za sobą, pora przygotować wszystkie przepisy prawa, które obowiązują nauczyciela, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które obowiązują nas ze względu na pełnioną przez nas funkcję w szkole. O co dokładnie chodzi? Jeśli przykładowo jesteś nauczycielem biologii i nigdy nie prowadziłeś lekcji doradztwa zawodowego, rozporządzenie dotyczące doradztwa zawodowego nie jest dla Ciebie tak ważne, jak dla nauczyciela, który takie lekcje prowadził. Warto orientować się w ogólnych przepisach prawa, ale należy skupić się przede wszystkim na tych, które najbardziej nas dotyczą. I tutaj kolejna ważna rzecz – NIE TRZEBA ZNAĆ DOKŁADNYCH DAT ROZPORZĄDZEŃ ORAZ UCZYĆ SIĘ ICH NA PAMIĘĆ! Trzeba się orientować w temacie i uważam, że jest to potrzebne nie tylko w kontekście egzaminu, ale po prostu w pracy w szkole. Pamiętajcie – nieznajomość prawa szkodzi, dlatego dla naszego własnego bezpieczeństwa i komfortu psychicznego warto wiedzieć, co reguluje naszą pracę oraz gdzie znaleźć potrzebne informacje.
Teraz przejdziemy już do konkretnych przepisów prawa – ustaw i rozporządzeń. Kolejność rozporządzeń nie jest przypadkowa, ale ułożona w odniesieniu do pełnionych przeze mnie funkcji w okresie odbywania stażu na nauczyciela mianowanego. W szkole pełniłam funkcję pedagoga szkolnego, terapeuty pedagogicznego oraz w roku szkolnym 2020/2021 nauczyciela doradztwa zawodowego (jak już sami zauważycie rozporządzenie o doradztwie zawodowym będzie mnie dotyczyło). Prowadziłam następujące zajęcia: terapię pedagogiczną, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne, zajęcia o charakterze terapeutycznym, porady i konsultacje oraz zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju. Tutaj również od razu widać, że ze względu na prowadzone przeze mnie zajęcia najbardziej obligatoryjne jest dla mnie rozporządzenie dotyczące udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizacji kształcenia specjalnego, ale także rozporządzenie o wczesnym wspomaganiu rozwoju.
Najważniejszym aktem prawnym w Polsce, z którym muszą być zgodne wszystkie inne przepisy prawa, jest KONSTUTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.
Pracę nauczyciela regulują cztery ogólne ustawy:
USTAWA KARTA NAUCZYCIELA (26 stycznia 1982 r.) – najważniejsza i obligatoryjna, ponieważ określa status prawny nauczyciela. Znajdują się w niej wszystkie najważniejsze aspekty pracy nauczyciela, w tym m.in. obowiązki i prawa nauczyciela, awans zawodowy, wynagrodzenie, nagrody, odpowiedzialność dyscyplinarna.
USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY (7 września 1991 r.) – ma już swoje lata, ale nadal obowiązuje. W kontekście pracy pedagoga, w ustawie o systemie oświaty znajduje się ważny rozdział 8a dotyczący pomocy materialnej dla uczniów. Nauczycielom przyda się rozdział 3a dotyczący oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów.
USTAWA PRAWO OŚWIATOWE (14 grudnia 2016 r.) – ustawa stosunkowo nowa, przyjęta w ramach reformy systemu oświaty. Znajduje się w niej wszystko to, co ważne dotyczące oświaty.
USTAWA O FINANSOWANIU ZADAŃ OŚWIATOWYCH (27 października 2017 r.) – wszystko to, co dotyczy finansów znajdziemy tutaj.
Każda ustawa ma swoje akty wykonawcze, którymi są rozporządzenia.
- ROZPORZĄDZENIE Z DNIA 9 SIERPNIA 2017 R. W SPRAWIE ZASAD ORGANIZACJI I UDZIELANIA POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PUBLICZNYCH PRZEDSZKOLACH, SZKOŁACH I PLACÓWKACH oraz ROZPORZĄDZENIE Z DNIA 22 LIPCA 2022 R. ZMIENIAJĄCE ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE ZASAD ORGANIZACJI I UDZIELANIA POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PUBLICZNYCH PRZEDSZKOLACH, SZKOŁACH I PLACÓWKACH – zadania pedagoga specjalnego.
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE SPOSOBU PROWADZENIA PRZEZ PUBLICZNE PRZEDSZKOLA, SZKOŁY I PLACÓWKI DOKUMENTACJI PRZEBIEGU NAUCZANIA, DZIAŁALNOŚCI WYCHOWAWCZEJ I OPIEKUŃCZEJ ORAZ RODZAJÓW TEJ DOKUMENTACJI (z późniejszymi zmianami)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWYCH KWALIFIKACJI WYMAGANYCH OD NAUCZYCIELI (z późniejszymi zmianami)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY W PUBLICZNYCH I NIEPUBLICZNYCH SZKOŁACH I PLACÓWKACH (wzory: protokół powypadkowy, rejestr wypadków)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE WARUNKÓW I SPOSOBU ORGANIZACJI PRZEZ PUBLICZNE PRZEDSZKOLA, SZKOŁY I PLACÓWKI KRAJOZNASTWA I TURYSTYKI (wzory: karta wycieczki, program wycieczki)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE INDYWIDUALNEGO OBOWIĄZKOWEGO ROCZNEGO PRZYGOTOWANIA PRZEDSZKOLNEGO I INDYWIDUALNEGO NAUCZANIA DZIECI I MŁODZIEŻY (z późniejszymi zmianami)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE WARUNKÓW I TRYBU UDZIELANIA ZEZWOLEŃ NA INDYWIDUALNY PROGRAM LUB TOK NAUKI ORAZ ORGANIZACJI INDYWIDUALNEGO PROGRAMU LUB TOKU NAUKI (dla uczniów szczególnie uzdolnionych)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWEJ ORGANIZACJI PUBLICZNYCH SZKÓŁ I PUBLICZNYCH PRZEDSZKOLI (z późniejszymi zmianami)
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE OCENIANIA, KLASYFIKOWANIA I PROMOWANIA (z późniejszymi zmianami)
Ze względu na sytuacje nietypowe, które działy się na świecie w czasie mojego awansu zawodowego zapoznałam się także z:
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE ORGANIZOWANIA I PROWADZENIA ZAJĘĆ Z WYKORZYSTANIEM METOD I TECHNIK KSZTAŁCENIA NA ODLEGŁOŚĆ – COVID – 19
- USTAWA O POMOCY OBYWATELOM UKRAINY W ZWIĄZKU Z KONFLIKTEM ZBROJNYM NA TERYTORIUM TEGO PAŃSTWA – WOJNA W UKRAINIE
- ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA, WYCHOWANIA I OPIEKI DZIECI I MŁODZIEŻY BĘDĄCYCH OBYWATELAMI UKRAINY
Ważna (zwłaszcza z punktu widzenia pedagoga szkolnego) jest znajomość następujących przepisów:
- USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE i NOWELIZACJA USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE
Mam nadzieję, że powyższe zestawienie ułatwi Wam przygotowanie się do egzaminu. Tym, którzy mają to już za sobą GRATULUJĘ, a tym przed którymi jeszcze egzamin życzę POWODZENIA 🙂
