Jak dbać o siebie pracując w zawodzie pedagoga?
Praca pedagoga szkolnego nie należy do najłatwiejszych z wielu powodów. Często bywa stresująca (więcej na ten temat możecie przeczytać tutaj >) oraz obciążająca psychicznie. Pedagog, ale także psycholog szkolny zwykle pracują z uczniami, którzy wymagają wsparcia i pomocy. Często są to uczniowie dźwigający bagaż trudnych doświadczeń, z którymi nie do końca potrafią sobie poradzić. Dodatkowo dochodzi współpraca z rodzicami, nauczycielami i dyrekcją, która przecież może wyglądać różnie.
Nie od dziś wiadomo, że praca z drugim człowiek jest wymagająca, a co ważne, aby pomagać innym, samemu trzeba być w dobrej kondycji psychicznej. Niestety wypalenie zawodowe dotyka coraz więcej pedagogów i to z coraz krótszym stażem pracy w oświacie. Dlatego też tak ważne jest dbanie o swój dobrostan psychiczny, aby jak najlepiej móc spełniać się w zawodzie pedagoga szkolnego.
Dobrostan psychiczny jest zmienny w ciągu naszego życia, nie jest rzeczą wrodzoną, daną nam raz na zawsze. Mają na niego wpływ różne czynniki, wśród których za najważniejsze uważa się relacje rodzinne, partnerskie, przyjacielskie oraz satysfakcjonującą pracę. Ważne, aby znaleźć w tym wszystkim równowagę, odciąć się od nieustannej chęci bycia perfekcjonistą w każdej dziedzinie i co ważne, nie zatracić w tym wszystkim siebie.
Jak zadbać o swój dobrostan psychiczny w pracy pedagoga szkolnego?
Umiejętność odcięcia się od pracy po pracy – Jesper Juul stwierdził, że „Człowiek niepotrafiący zadbać o własne granice jest jak ogrodzenie, z którego każdy może korzystać, kiedy tylko mu się podoba”. Granice w pracy pedagoga szkolnego są bardzo ważne, ponieważ bez nich bardzo łatwo można stać się dostępnym dla wszystkich o każdej porze dnia i nocy. A są osoby, które nie potrafią uszanować prywatności i szybko przekraczają granice. W związku z tym warto pamiętać o kilku zasadach:
- nie przekazywać prywatnego numeru telefonu rodzicom ani uczniom,
- nie odpisywać na wiadomości za pomocą dziennika elektronicznego poza godzinami pracy,
- umawiać spotkania z rodzicami tylko w godzinach swojego dyżuru,
- zamykając za sobą drzwi gabinetu, starać się nie myśleć o tym, co było,
- nie przynosić pracy do domu – nie pisać w domu informacji o uczniach, nie uzupełniać dokumentacji itp.
- szanować swój czas wolny (nie odbierać telefonu od nauczycieli, np. od godziny 18:00).
Możliwość odreagowania – emocje skumulowane w ciągu całego dnia będą szukały swojego ujścia. Niestety zdarza się, że odreagowujemy je w domu, na niewinnych domownikach – myślę, że zdarzyło się to każdemu z nas. Absolutnie nie powinno tak być, dlatego koniecznie należy znaleźć swój sposób „wyrzucania” z siebie toksycznych emocji. Można to zrobić zarówno w sposób aktywny, jak i pasywny. Aktywność fizyczna, a więc różnego typu sporty wyzwalają endorfiny przez co nie tylko pozbywamy się tego, co negatywne, ale zyskujemy także to, co pozytywne. W związku z tym warto znaleźć taką aktywność fizyczną, która będzie nam odpowiadała. Możliwości jest wiele – zajęcia grupowe, zajęcia z trenerem, siłownia, ale także ćwiczenia w domu, korzystanie z rowerka stacjonarnego czy spacer z psem to tylko przykłady tego wszystkiego, z czego możemy korzystać. Liczą się chęci. Niektórzy lepiej radzą sobie z trudnymi emocjami spędzając czas pasywnie, wyciszając się. Takie chwile dla siebie są również niezwykle cenne. Co można robić? Posłuchać ulubionej muzyki, poczytać książkę, upiec ciastka, obejrzeć film lub serial, urządzić sobie domowe SPA itp. – wedle upodobań.
Odnalezienie poczucia sensu w pracy – utrata poczucia sensu w tym, co się robi to pierwszy krok do wypalenia zawodowego. Warto zatem dbać o zaangażowanie w wykonywaną pracę i wyznaczać sobie krótko i długoterminowe cele. Wiem, że czasami jest to trudne, ale konieczne, aby mieć motywację i chęci do działania.
Rozwój osobisty – chcąc być lepszym w tym, co się robi trzeba nieustannie .się rozwijać. Zwłaszcza w branży pedagogicznej. Rozwój osobisty nie tylko przyczynia się podniesienia kwalifikacji zawodowych, ale także pozytywnie wpływa na dobrostan psychiczny. Samorozwój przyczynia się do wzrostu motywacji, pozwala realizować cele i marzenia życiowe, rozwijać zainteresowania, a co najważniejsze wpływa na poprawę jakości życia.
Czas na pasje i rozwijanie zainteresowań – warto mieć coś poza pracą, w co można się zaangażować i poczuć stan tzw. flow. Jest to ważny element szczęśliwego życia, dzięki któremu ma się poczucie sensu. Posiadanie pasji wyzwala pozytywne emocje, pozwala oderwać się od codziennych spraw oraz wzmacnia poczucie własnej wartości i pewność siebie. Dzięki temu mamy szanse nieustannie się rozwijać.
Od czasu do czasu zmiana otoczenia – myślę, że większość wie o czym mowa. I nie chodzi tutaj o dwutygodniowy wyjazd do ciepłych krajów (jak dobrze wiemy w naszym zawodzie poza wakacjami i feriami nie możemy sobie pozwolić na żaden dłuższy wypad w ciągu roku), ale nawet jednodniowa wycieczka za miasto już zmienia perspektywę. Ważne, aby oczy mogły popatrzeć na inne obrazy, bo dzięki temu nasz mózg zaczyna reagować inaczej. W ciepłe miesiące warto korzystać z przebywania na łonie natury, np. organizując wycieczki do lasu czy nad wodę.
Dbanie o relacje w pracy – „Człowiek nie jest samotną wyspą”, a więc potrzebuje innych do bycia szczęśliwym. Jest to ważna potrzeba, której nie można pomijać chcąc zachować dobrostan psychiczny. Dobre relacje zarówno prywatne, jak i zawodowe sprawiają, że nasze życie jest bardziej satysfakcjonujące i szczęśliwe. O relacje trzeba dbać i jest to proces, w którym niezbędna jest wiedza o sobie samym, jak i drugim człowieku. Praca w szkole jest wymagająca, dlatego mając w tym miejscu zaufane, bliskie osoby łatwiej jest przejść przez trudne sytuacje, a przede wszystkim uzyskać wsparcie, kiedy takowe jest potrzebne. Relacje w pracy nie muszą stać się relacjami prywatnymi i nie oznacza to, że będą to relacje gorsze. Nie każdy chce łączyć pracę z życiem prywatnym i trzeba to uszanować.
Dbanie o relacje rodzinne – praca jest ważna, ale ważniejsze jest to, co poza nią. Relacje rodzinne nigdy nie powinny cierpieć z powodu pracy, dlatego tak ważna jest umiejętność odcięcia się od szkoły (wiem, czasami bywa to trudne), jak również nieprzynoszenie negatywnych emocji do domu, a co najgorsze nie wyżywanie się na domownikach po ciężkim dniu w pracy. Dom to nasz bezpieczny azyl, który sami budujemy, a więc należy dołożyć wszelkich starań, aby było to miejsce ciepłe, pełne wsparcia i miłości.
Dbanie o zdrowie – „W zdrowym ciele, zdrowy duch” – powiedzenie niezwykle prawdziwe. Dbanie o właściwe odżywianie, odpowiednie nawodnienie organizmu, niezbędną ilość snu oraz aktywność fizyczną jest bardzo ważne w zachowaniu dobrej kondycji psychicznej. Nie można także pominąć badań profilaktycznych, o których bardzo często zapominamy. Wszystkie te elementy mają wpływ na nasze samopoczucie oraz to, jak radzimy sobie z problemami. Niestety często w natłoku spraw oraz intensywnej codzienności zapominamy o fundamencie tego, co pozwala nam dobrze funkcjonować. Pamiętajmy, że zdrowie mamy tylko jedno, a raz utraconego, nikt nam nigdy nie zwróci.
Co jakiś czas zrobienie czegoś dla siebie – codzienność może powodować, że czujemy się jak przysłowiowy chomik w klatce. Warto od czasu do czasu zrobić coś dla siebie, np. wybrać jedną rzecz z przyjemności, które lubimy i raz w miesiącu pozwolić sobie na relaksacyjny masaż, koncert ulubionego zespołu, pyszną kawę wypitą bez pośpiechu w uroczej kawiarni czy nowy film w kinie. Oczywiście to tylko przykładowe propozycje, ale chodzi przede wszystkim o to, aby pamiętać o sobie.
Co byście dodali do tej listy?
