Artykuł zawiera lokowanie marki własnej.
Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI) to święto obchodzone na całym świecie, w lutym (data ruchoma), od 2004 roku. Dzień ten został ustanowiony z inicjatywy Komisji Europejskiej. W tym roku Dzień Bezpiecznego Internetu będziemy świętować 11 lutego, natomiast jego obchody w formie realizowanych w całej Polsce lokalnych inicjatyw edukacyjnych są zaplanowane aż do końca marca 2025. W związku z tym jest sporo czasu, który można wykorzystać na podejmowanie w szkołach różnych działań profilaktycznych. Pamiętajmy, że celem DBI jest inicjowanie i propagowanie działań na rzecz bezpiecznego dostępu dzieci i młodzieży do zasobów internetowych, zaznajamianie rodziców, nauczycieli i wychowawców z problematyką bezpieczeństwa online oraz promocję pozytywnego wykorzystywania internetu.
Tematy lekcji profilaktycznych, jakie można podjąć w szkole w ramach obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu
Netykieta – to pojęcie, które zostało stworzone, aby dostosować zasady etykiety do środowiska internetowego. Netykieta to zbiór zasad dotyczących dobrego, kulturalnego i odpowiedzialnego zachowania w internecie. Netykieta stanowi nieformalny kodeks, który ma na celu ułatwienie komunikacji, zwiększenie kultury osobistej użytkowników sieci oraz zapobieganie konfliktom w przestrzeni wirtualnej. Dzisiaj, w dobie powszechnego korzystania przez dzieci i młodzież z mediów społecznościowych, komunikatorów i gier online, szczególnie ważne jest, aby młodzi użytkownicy internetu mieli okazję poznać podstawowe reguły, pomagające tworzyć pozytywną atmosferę w sieci oraz chronić ich przed zagrożeniami. W związku z tym warto zapoznać młodych ludzi z internetowym savoir-vivre pamiętając, że kulturalne zachowanie obowiązuje tak samo w świecie rzeczywistym, jak i tym online.
Materiały, które mogą się przydać:
Cyberprzemoc – temat niezwykle aktualny w kontekście bezpieczeństwa internetowego dzieci i młodzieży. Cyberprzemoc to inaczej przemoc lub agresywne zachowanie w sieci. Polega na wykorzystywaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych do celowych, wielokrotnych, wrogich zachowań podejmowanych przez jednostkę albo grupę z zamiarem wyrządzenia komuś krzywdy. Celem cyberprzemocy jest zawsze wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Niestety użytkownicy internetu bardzo często mają poczucie anonimowości i bezkarności, co staje się czynnikiem popychającym do wielu wrogich zachowań względem innych. Młodzi ludzie powinni mieć świadomość, jakie zachowania w sieci noszą znamiona cyberprzemocy, co zrobić w sytuacji bycia świadkiem lub ofiarą przemocy online, jakie konsekwencje grożą za dopuszczanie się cyberprzemocy oraz jak chronić swoje bezpieczeństwo w wirtualnym świecie.
Materiały, które mogą się przydać:
Fonoholizm – dzisiaj praktycznie każdy młody człowiek ma smartfona. Granica wieku nieustannie się zaniża. Myślę, że większość z nas miała okazję widzieć już maluszki wpatrzone w ekran telefonu. Trzeba jednak mieć świadomość, że im wcześniej dziecko dostanie telefon, tym większe ryzyko uzależnienia od smartfona. Fonoholizm to zaburzenie behawioralne w postaci nałogowego i patologicznego używania telefonu komórkowego. Fonoholik, czyli osoba uzależniona od telefonu, nie potrafi normalnie funkcjonować bez ciągłej obecności smartfona, który towarzyszy jej wszędzie, gdzie tylko jest to możliwe. Warto także zwrócić uwagę, że osoby urodzone po 1995 roku należą do tzw. pokolenia sieci lub pokolenia szklanych ekranów. Oznacza to, że współczesne dzieci spędzają bardzo dużo czasu w świecie wirtualnym, który jest dla nich naturalną przestrzenią, w której szukają rozrywki, przyjaciół, a przede wszystkim zrozumienia. I tutaj pojawia się pytanie – czy w takim razie dzieci szkolne (na tej grupie się skupimy) w ogóle nie powinny korzystać z telefonów? Nie, jednak powinno być to robione mądrze, a przede wszystkim po uprzednim wprowadzeniu dziecka w „świat smarfona”. Dlatego tak ważne jest, żeby zarówno rodzice, jak i szkoła podejmowali działania profilaktyczne mające na celu uwrażliwianie młodych ludzi na zagrożenia płynące z nadmiernego korzystania z telefonów komórkowych.
Materiały, które mogą się przydać:
Gry wideo – gry wideo od dłuższego już czasu cieszą się ogromną popularnością i zainteresowaniem, nie tylko wśród najmłodszych. Rozmawiając ze współczesnymi dziećmi można mieć wrażenie, że granie w gry online to jedna z najlepszych rozrywek i form spędzania wolnego czasu. Niestety niekontrolowane i nadmierne granie w gry może prowadzić do uzależnienia. Uzależnienie od gier komputerowych zostało wpisane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) na listę Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11. W związku z tym mamy do czynienia z realnym zagrożeniem. I znowu, nie chodzi o to, aby demonizować gry i całkowicie wyeliminować je z życia młodych ludzi, ale nauczyć dzieci korzystania z nich w odpowiedni sposób. Na rynku znajdziemy wiele wartościowych gier, które uczą i rozwijają, a więc mają wiele zalet. Niestety jest także druga, bardzo niebezpieczna strona gier, która nie tylko nie wnosi w życie młodych ludzi nic dobrego, ale może być zagrażająca i prowadząca do uzależniania. Temat związany z profilaktyką w tym zakresie powinien być traktowany w szkołach priorytetowo.
Materiały, które mogą się przydać:
Media społecznościowe – social media mogą mieć tyle samo wad, co zalet, w zależności od tego, w jaki sposób się z nich korzysta. Należy pamiętać, że większość serwisów społecznościowych pozwala na posiadanie swojego profilu osobom w wieku 13 lat. Nie oznacza to jednak, że już młodsze dzieci nie mają kont w serwisach, takich jak Facebook czy Instagram. Niestety bardzo często treści dostępne na portalach społecznościowych są nieadekwatne nie tylko do wieku, ale także do możliwości percepcyjnych czy dojrzałości emocjonalnej młodej osoby. Świat wirtualny, który z pozoru wydaje się bezpiecznym miejscem, absolutnie taki nie jest. Tak samo, jak w świecie realnym, w internecie możemy spotkać wiele niebezpieczeństw. Przyglądając się tylko mediom społecznościowych trzeba mieć świadomość, że wszystkie serwisy opierają się na perswazji, a więc wywieraniu wpływu na ludzi w celu realizowania swoich idei. Spędzając czas w social mediach mózg otrzymuje dużo różnych bodźców – np. z powodu kolejnego „lajka” na Facebooku czy Instagramie uaktywniają się receptory dopaminy – hormonu szczęścia. Tak dzieje się za każdym razem, dlatego łatwo o uzależnienie. Są to podobne mechanizmy, które działają w innych uzależnieniach, np. w uzależnieniu od hazardu. Natomiast, jeśli młoda osoba korzysta z mediów społecznościowych z rozwagą i jest pod kontrolą osoby dorosłej, social media mogą mieć dla niej wymierne korzyści. W związku z tym tak ważne jest, żeby rozmawiać z młodymi ludźmi na temat mediów społecznościowych, bo z pewnością nie będziemy w stanie wyeliminować ich z naszego życia.
Materiał, który może się przydać:
Jestem ciekawa, czy prowadzicie lekcje profilaktyczne w ramach obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu?
Źródła:
- Bezpieczeństwo dzieci online. Kompendium dla rodziców, nauczycieli i profesjonalistów, Polskie Centrum Programu Safer Internet, Warszawa 2014, s. 21-22.
- Borkowska A., Cyberprzemoc w szkole. Poradnik dla nauczycieli, NASK, Warszawa 2021,
- Gańko K., Kania D., Troszczyńska-Roszczyk E., Poradnik ABC Cyberbezpieczeństwa, NASK, Warszawa 2022, s.16.
- Majewska M., Dziecko na cyfrowym odwyku. Jak bez krzyku oderwać dziecko od komputera i smarfona, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2022, s. 97-98.
- https://portal.librus.pl/szkola/artykuly/fonoholizm-naduzywanie-smartfonow-przez-dzieci-najwazniejsze-symptomy
