Dominacja półkulowa – prawda czy mit? + karty pracy do pobrania
Mózg fascynuje ludzi od dawna. Chcielibyśmy wiedzieć o nim więcej i mimo, że już całkiem sporo udało się odkryć, nadal istnieje sporo tajemnic, które w dalszym ciągu pozostają zagadką. Na przestrzeni lat pojawiło się wiele teorii dotyczących mózgu, które z czasem były korygowane, a nawet obalane, jednak pewne treści zakorzeniły się bardzo silnie i nadal są utrwalane. Pisząc ten artykuł przeczytałam mnóstwo źródeł, stąd mam nadzieje, że informacje są sprawdzone i pewne, ale jak to z mózgiem bywa – nigdy nie wiadomo 😊 Może za parę lat okaże się, że jest jeszcze inaczej? Niemniej jednak zapraszam Was do zapoznania się z poniższym materiałem oraz do pobrania kart pracy, które przygotowałam dla swoich uczniów w ramach Tygodnia Wiedzy o Mózgu. 8 kart pracy zawiera ćwiczenia rozwijające wyobraźnię, kreatywność oraz twórcze myślenie. Niniejszy artykuł jest pierwszym z cyklu: Jak uczyć się skuteczniej?
Przypomnę jeszcze, że Tydzień Wiedzy o Mózgu obchodzimy w tym roku od 14 do 20 marca.
Profesor Roger Sperry, laureat nagrody Nobla w 1981 roku stwierdził, że mamy nie jeden, a dwa mózgi. Profesor udowodnił, że mózg każdego człowieka składa się z dwóch części połączonych ze sobą, z których każda charakteryzuje się innymi funkcjami. Prowadzenie dalszych badań nad mózgiem pokazało, że obydwie półkule działają niezależnie od siebie i mogą przejmować funkcje całego mózgu, jednak ich współpraca przynosi każdej z nich wymierne korzyści.
Lewa półkula mózgu nazywana logiczną odpowiada między innymi za myślenie logiczno-racjonalne, liczby, mowę. Przetwarza informacje na poziomie logiki, słów, zbiorów, liczb, kolejności, liniowości, analizy. Pomaga w analizowaniu i organizowaniu doświadczeń oraz segregowaniu ich w poszczególne kategorie.
Prawa półkula mózgu nazywana kreatywną odbiera świat poprzez obrazy, fantazję, wyobraźnię, emocje i intuicję. Przetwarza informacje za pośrednictwem zmysłów (dźwięku, zapachu, smaku, dotyku, ruchu), w sposób sensoryczny, bez udziału słów.
Z czasem liczne badania udowodniły jednak, że dominacja półkulowa to mit. Jaka jest więc prawda i skąd wzięło się to zamieszanie?
Profesor Sperry swoją teorię oparł o lateralizację funkcji mózgu. Mówiąc fachowym językiem lateralizacja to asymetria czynnościowa prawej i lewej półkuli, co w praktyce oznacza pełnienie innych funkcji przez prawą oraz lewą półkulę mózgu. Rzeczywiście nasz mózg jest asymetryczny i pewne ośrodki odpowiedzialne za pełnienie konkretnych funkcji znajdują się tylko w jednej półkuli (tak jest np. z ośrodkiem mowy znajdującym się w lewej półkuli mózgu). W związku z tym nie jest mitem, że lewa półkula odpowiada między innymi za logikę i analityczne myślenie, a prawa półkula za kreatywność, wyobraźnię i intuicję, jednak mitem jest, że każda z półkul działa niezależnie. Mitem jest również dominacja jednej półkuli nad drugą.
Współcześnie już wiadomo, że ludzie w takim samym stopniu wykorzystują obie półkule mózgowe i żadna z nich nie dominuje nad drugą. Faktem jest, że jedna półkula może lepiej radzić sobie w wykonywaniu pewnych zadań, kiedy druga lepiej radzi sobie w innych zadaniach. Wynika to nie z różnicy funkcji, ale ze sposobów wykonywania zadań (nie chodzi o zadania, które wykonują półkule, ale jak je wykonują).
Przy wykonywaniu każdego zadania półkule mózgowe ściśle ze sobą współpracują. W zależności od tego, która półkula naszego mózgu jako pierwsza odbierze informacje, zgłasza się po pomoc do drugiej i jeśli ich połączenie działa prawidłowo półkule działają już wspólnie wymieniając się informacjami. Zatem pamiętajmy – to czy jesteśmy kreatywni nie jest uzależnione tylko od prawej półkuli mózgu, jak i umiejętności analityczne od lewej. Dzięki połączeniom w mózgu i współpracy półkul ta sama osoba może myśleć zarówno analitycznie, jak i twórczo.
Badania dowiodły, że po operacji współpraca półkul nie jest możliwa, ale każda z nich jest w stanie poradzić sobie sama. Z tego wynika, że półkule nie pełnią odmiennych funkcji, ale podobne tyle, że w inny sposób.
Co to wszystko oznacza dla nas, kiedy mamy na myśli skuteczność uczenia się?
Mózg osoby, która się uczy potrzebuje współpracy obu półkul mózgowych. Skoro już to wiemy chcąc, aby nasz mózg działał sprawnie, każda półkula również musi właściwie funkcjonować. Efektywność nauki, bez względu na to czego ona dotyczy będzie uzależniona zarówno od prawej, jak i lewej półkuli. Dobrze obrazuje to przykład nauki języka – lewa półkula odpowiada za gramatykę i słownictwo, natomiast prawa półkula za intonację i akcentowanie.
Zatem im bardziej wykorzystujemy możliwości naszego mózgu zarówno jednej, jak i drugiej półkuli, tym bardziej zwiększamy naszą pamięć, ale też znacząco wpływamy na sam proces nauki (zapamiętywanie), który staje się przyjemniejszy i łatwiejszy.
Dzieci ucząc się w szkole rozwijają głównie lewą półkulę mózgu. Bardzo ważne jest zatem, aby pamiętać o konieczności przeplatania standardowych lekcji zajęciami rozwijającymi wyobraźnię i kreatywność. Jest to niezbędne, jeśli chcemy, aby mózg dziecka rozwijał się harmonijnie. Ćwiczenia rozwijające kreatywność można wykonywać nie tylko w szkole, ale także w domu i stosować je jako przerywnik między odrabianiem lekcji. Ćwiczenia tego typu są nie tylko świetnym treningiem dla mózgu, ale dostarczają również zabawy i rozrywki. Dbajmy o to, aby zarówno w szkole, jak i w domu dbać o harmonijny rozwój mózgu dziecka stosując ćwiczenia aktywizujące i uwalniające potencjał twórczy dziecka, jego wyobraźnię i kreatywność. Dzięki temu nauka przestanie być przykrym obowiązkiem, a stanie się wspaniałą przygodą. Zachęcam do pobrania kart pracy, które przygotowałam z myślą o trwającym tygodniu mózgu. Mam nadzieję, że przydadzą się i Wam w codziennej pracy.
DO POBRANIA:
Podsumowując nasz mózg, jego funkcjonowanie oraz praca półkul nadal pozostają tajemnicą. Owszem, współcześnie wiemy już sporo, ale funkcjonowanie mózgu jest tak skomplikowanym procesem, że z pewnością w przyszłości jeszcze wiele rzeczy może nas zaskoczyć 🙂
Artykuł został napisany w oparciu o następujące źródła:
- Drapeau Ch., Jak uczyć się szybko i skutecznie. Warszawa 2002.
- Dryden G., Vos J., Rewolucja w uczeniu, Poznań 2000.
- Kalat J., Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa 2006.
- Lilienfeld S., Lynn S. J., Ruscio J., Beyerstein B. L., O 50 wielkich mitów psychologii popularnej, Warszawa 2011.
- Petty G., Nowoczesne nauczanie, Sopot 2010.
- Smolińska J., Szychowski Ł., Techniki efektywnego uczenia się, Elitmat 2011.
- Zimbardo P., Psychologia i życie, Warszawa 2009.
- http://neuropsychologia.org/prawy-do-lewego-mit-dominuj%C4%85cej-p%C3%B3%C5%82kuli
- https://imagene.me/wiedza/lateralizacja-mozgu-i-teoria-dominujacej-polkuli/
- https://talkword.pl/tajemnice-umyslu/mit-lewej-i-prawej-polkuli-czy-rzeczywiscie-jedna-z-nich-dominuje/
