Jakie kroki może podjąć rodzic, który widzi u swojego dziecka trudności z nauką?

5 ważnych kroków dla rodziców dzieci w wieku szkolnym

Wielu rodziców dzieci w wieku szkolnym mierzy się z różnego typu problemami, które utrudniają naukę oraz funkcjonowanie dziecka w szkole. Kiedy występują wyraźne problemy szkolne, zarówno te dotyczące trudności w nauce, jak i w zachowaniu dziecka, nie ma co oczekiwać, że problemy same miną, ale należy podjąć odpowiednie działania. Im wcześniej problem zostanie zdiagnozowany, tym szybciej będzie można wykonać odpowiednie kroki, które zapewnią dziecku fachową pomoc, a tym samym pozwolą uniknąć większych trudności i zapewnią lepszy start w przyszłość.

Kroki, jakie może podjąć rodzic, który zaobserwuje u swojego dziecka niepokojące objawy:

Krok 1. – obserwacja dziecka w celu rozpoznania problemu

Pierwszym krokiem powinna być wnikliwa obserwacja dziecka, a więc przyjrzenie się konkretnym problemom, z którymi dziecko sobie nie radzi. Zwrócenie uwagi na to, czy występujące trudności dotyczą:

Nauki – konkretnych przedmiotów czy bardziej ogólnych umiejętności, jak czytanie lub pisanie?
Zachowania – np. skonfrontowanie czy zgłaszane przez nauczycieli trudności z zachowaniem dziecka w szkole znacznie różnią się od tego, co obserwuje się w domu?
Relacji z rówieśnikami – czy dziecko ma przyjaciół w szkole? Czy jest narażone na konflikty lub wykluczenie?
Emocji – czy dziecko jest sfrustrowane, smutne, czy wręcz przeciwnie – obojętne wobec problemów szkolnych?

Warto zanotować swoje spostrzeżenia i sytuacje, w których dziecko ma najwięcej trudności. Prowadzenie notatek przez określony czas (np. miesiąc) pomoże zidentyfikować wzorce zachowań i będzie bardzo przydatne m.in. na początku, podczas rozmowy z nauczycielami, pedagogiem lub psychologiem szkolnym, a później także ze specjalistą w poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Krok 2. – rozmowa z dzieckiem

Powinna być punktem wyjścia do dalszych działań. Inna będzie rozmowa z 7-latkiem, a inna z 12-latkiem, dlatego też bardzo ważne jest, aby dostosować język do możliwości młodego odbiorcy. Rozmawiając z dzieckiem należy skupić się na tym, co sprawia mu trudność, co jest dla niego problemem w szkole, z czym sobie nie radzi. Nie zawsze młody człowiek będzie potrafił jednoznacznie odpowiedzieć, dlatego tak ważne są pytania pomocnicze, które ułatwią rodzicowi zrozumienie istoty sprawy.

Powodów trudności szkolnych może być mnóstwo – od problemów społecznych, po zaburzenia emocjonalne lub rozwojowe. Być może dziecko ma konflikt z rówieśnikami lub miała miejsce jakaś sytuacja online, która wytrąciła je z równowagi. A może powodem jest zła organizacja czasu wolnego (np. za dużo czasu spędzanego przed ekranami) lub też przeciążenie obowiązkami czy dodatkowymi zajęciami. Powodem trudności szkolnych mogą być także problemy zdrowotne, dlatego też warto udać się do lekarza pediatry i zrobić podstawowe badania krwi, aby wykluczyć ewentualne przyczyny zdrowotne, np. anemię czy choroby tarczycy.

Warto przyjrzeć się temu wszystkiemu pamiętając, aby nie oceniać dziecka, ale zamiast tego wspierać i wyrażać swoje zrozumienie dla jego problemów. Ważne będzie także podjęcie dalszych kroków, aby zidentyfikować przyczynę i pomóc dziecku w przezwyciężeniu trudności.

Krok 3. – kontakt ze szkołą

Rozmowa na temat trudności dziecka z wychowawcą, nauczycielami, pedagogiem, psychologiem lub logopedą (w zależności od niepokojących objawów). W pierwszej kolejności warto udać się do wychowawcy – zwłaszcza w klasach młodszych jest to osoba, która najlepiej zna dziecko, ponieważ spędza z nim najwięcej czasu w szkole.

Jeśli problem dotyczy danego przedmiotu, należy udać się do nauczyciela tego konkretnego przedmiotu i porozmawiać na temat trudności dziecka. Podczas rozmowy warto przedstawić perspektywę dziecka – z czym dokładnie ma problem, ale także wysłuchać opinii nauczyciela. Spotkanie powinno zakończyć się konkretnym wnioskiem, co dalej.

Osobami w szkole pełniącymi przede wszystkim rolę wspierającą i pomocową są psycholog i pedagog. W związku z tym można także udać się na rozmowę do jednego ze specjalistów i przedstawić swoje obawy. Zarówno pedagog, jak i psycholog z pewnością udzielą konkretnych wskazówek do pracy z dzieckiem, jak również wskażą ewentualne inne możliwości pomocy dziecku, zarówno na terenie szkoły, jak i poza nią.

Bardzo często kolejnym krokiem mającym na celu sprawdzenie przyczyn trudności dziecka w nauce jest skierowanie rodziców do poradni psychologiczno-pedagogicznej na diagnozę dziecka.

Krok 4. – umówienie się na diagnozę w poradni psychologiczno-pedagogicznej

Chcąc umówić się na diagnozę do poradni psychologiczno-pedagogicznej należy zadzwonić do wybranego miejsca, przedstawić swój problem i zapisać się na listę oczekujących. Rodzice mogą skorzystać z usług publicznej, rejonowej poradni, do której należy dana szkoła, jak również wybrać miejsce prywatne. Trzeba mieć na uwadze, że terminy w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych są odległe – w niektórych miejscach na badania czeka się nawet do roku. Inaczej sytuacja wygląda w prywatnych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, gdzie diagnozę można zrobić praktycznie od razu, niemniej jest to opcja odpłatna i nie w każdym przypadku możliwa. Są sytuacje w których diagnoza musi być wykonana w poradni publicznej (np. w przypadku orzeczenia).

Krok 5. – wsparcie w domu

Podejmując wyżej wymienione kroki, należy jednocześnie cały czas wpierać dziecko w domu m.in. poprzez:

a) Organizację nauki

Ustalenie jasnego harmonogramu dnia, uwzględniającego czas na naukę, odpoczynek i zabawę.
Zadbanie o spokojne miejsce do nauki, wolne od rozpraszających bodźców.

b) Pomoc w nauce (dotyczy zwłaszcza dzieci młodszych – edukacja wczesnoszkolna)

Uczenie dziecka metod organizacji pracy (np. korzystania z list zadań, planowania nauki).
Jeśli dziecko ma trudności z konkretnym przedmiotem, warto rozważyć pomoc korepetytora lub dodatkowe zajęcia z tej dziedziny.

c) Wzmacnianie motywacji

Docenianie wysiłku dziecka, a nie tylko wyników. Chwalenie za starania może zwiększyć motywację.
Dbanie o pozytywną atmosferę – unikanie krytykowania dziecka za niepowodzenia.

d) Budowanie relacji