Boję się być offline

Kilka słów na temat FOMO

Z artykułu dowiesz się między innymi:

• co to jest FOMO i co może być jego podłożem,
• jak rozpoznać osobę z FOMO,
• jakie są skutki FOMO,
• jak zapobiegać FOMO,
• jak ustrzec dziecko przed FOMO – wskazówki dla rodziców.

Internet jest wszechobecny. Korzystamy z niego właściwie wszyscy w bardzo różny sposób, z mniejszą lub większą częstotliwością. Internet wykorzystujemy w wielu obszarach i dziedzinach naszego życia, jednak do roku 2020 nikt z nas nie zdawał sobie sprawy, że internet stanie się niezbędny do zachowania normalności. Pandemia uświadomiła nam, że dzięki możliwościom sieci jesteśmy w stanie między innymi pracować, uczyć się, robić zakupy, rozmawiać z rodziną i przyjaciółmi, rozwijać swoje pasje, ćwiczyć, a więc robić wszystko to, co robiliśmy do tej pory, tyle tylko, że w zmienionych realiach. Bo realia przeniosły się na szklany ekran, który stał się naszym oknem na świat. Niestety, tak jak w świecie rzeczywistym za oknem dzieją się nie tylko dobre, ale i złe rzeczy, tak i za naszym szklanym ekranem nie wszystko jest dobre, a przede wszystkim bezpieczne. Długie godziny spędzane przed ekranami mogą powodować uzależnienie od świata wirtualnego (więcej na ten temat – tutaj >), które dotyczy zarówno młodszych, jak i starszych, jednak pamiętajmy, że to ci najmłodsi narażeni są najbardziej. Z uzależnieniem od internetu wiąże się stosunkowo nowe pojęcie, jakim jest FOMO, co najkrócej oznacza lęk przed tym, że ominie nas coś ważnego.

Teraz zapraszam Was do obejrzenia filmiku Urzędu Komunikacji Elektronicznej, który wprowadzi w dalszą część artykułu.

Wyjaśnienie pojęć pojawiających się w filmiku:

MOMO (Mystery of Missing Out) – jest to rodzaj paranoi związanej z rzeczami, które nas omijają. Odczuwanie niepokoju, kiedy znajomi nie zamieszczają nowych wpisów w mediach społecznościowych z założeniem, że wszyscy bawią się wspaniale i robią tak ciekawe rzeczy, iż nie mają czasu ich relacjonować. Jest to poczucie bycia pomijanym (nie widzę ich relacji, ponieważ mnie nie lubią).

FOJI (Fear of Joining In) – jest to lęk przed tym, że zamieszczone na portalach społecznościowych zdjęcia, komentarze czy posty nie spotkają się z zainteresowaniem innych użytkowników.

JOMO (Joy of Missing Out) – to radość z bycia offline, poza światem wirtualnym.

FOMO (Fear of Missing Out) – jak już wyżej wspomniałam, jest to lęk przed tym, że coś nas omija. Fomo przybiera postać lęku społecznego, który często paraliżuje i uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Lęk o którym mowa to obawa odłączenia, bycia pozbawionym informacji, niewiedza na temat tego, co aktualnie dzieje się w sieci (inni robią coś ciekawego, a ja o tym nie wiem, nie uczestniczę w tym – najbardziej znana definicja FOMO stworzona przez Przybylskiego i współpracowników). Jak wszyscy dobrze wiemy ilość informacji, które znajdziemy w wirtualnym świecie jest nieograniczona, a nowości przybywa w każdej sekundzie. FOMO wywołuje potrzebę bycia nieustannie na bieżąco z wirtualnymi nowinkami.

FOMO po raz pierwszy zostało użyte w połowie lat 90. XX wieku przez Dana Hermana.

Co może być podłożem FOMO?

Powodów może być wiele, jednak najczęściej jest to:

• niska samoocena,
• chęć bycia zauważonym,
• odczuwanie presji ze strony rówieśników,
• wzbudzanie w innych zazdrości,
• potrzeba akceptacji czy przynależności do grupy.

Jak rozpoznać osobę z FOMO?

Osoby cierpiące na syndrom FOMO bywają poddenerwowane i niespokojne, kiedy w ich pobliżu brakuje smartfona. Nieustannie zerkają w ekran swojego telefonu, odświeżają Facebook, Instagram, portale społecznościowe i te z informacjami, aby być na bieżąco. Wszystko, co robią oraz co się wokół nich dzieje starają się uchwycić na zdjęciach, które później publikują w sieci. Przecież jak czegoś nie ma w internecie, to nie istnieje. Każdy lajk czy komentarz ma ogromne znaczenie. Tego typu zachowania mogą prowadzić do bardzo niebezpiecznych zjawisk – np. fotografowania miejsca wypadku czy robienia zdjęć podczas jazdy samochodem. Osoby z FOMO tracą kontrolę nad tym, co do nich trafia oraz co one same prezentują światu. Kieruje nimi przymus, a więc coś nad czym samodzielnie nie można zapanować. Osobom z FOMO brakuje możliwości selekcjonowania tego, co ważne od tego, co nie ma znaczenia. W życiu codziennym można zaobserwować następujące nawyki: korzystanie z telefonu zaraz po przebudzeniu i przed snem, w trakcie jedzenia, drogi do pracy czy szkoły (bez względu na sposób podróżowania), podczas spotkań z rodziną, znajomymi. Niekiedy osoby z FOMO nie są w stanie skorzystać z toalety bez zabrania ze sobą telefonu. Dosłownie wykorzystują każdy moment, aby chociaż dotknąć ekran swojego smartfona. Największy problem pojawia się wtedy, kiedy możliwość dostępu do telefonu jest ograniczona. W takiej sytuacji osoby z FOMO mogą odczuwać samotność, niepokój czy lęk. Mogą pojawić się także objawy somatyczne w postaci nudności, zawrotów głowy czy bóli brzucha.

Czy wiesz, że…?

Istnieją osoby takie jak fomersi. Są to ludzie, którzy wszystkie swoje aktywności (np. zakupy, wyjazd wakacyjny, uroczystość rodzinną, przygotowany posiłek) rozpatrują pod kątem tego, w jaki sposób można je przedstawić w mediach społecznościowych.

Jakie są skutki FOMO?

Skutki FOMO są zbliżone do tych, które cechują osoby uzależnione. Zatracanie się w wirtualnym świecie powoduje odcięcie się od tego, co dzieje się tu i teraz. Następuje zaniedbywanie obowiązków domowych, szkolnych czy zawodowych. Czas z rodziną zostaje zastąpiony czasem w sieci, sprawdzaniem nowych powiadomień, czytaniem newsów, dzieleniem się z nieznajomymi swoim życiem prywatnym oraz obserwowaniem ich życia. Śledzenie wykreowanego i idealnego życia innych sprawia, że wszystko wokół wydaje się takie szare i nic nie znaczące. Poza tym pięknie wyglądające osoby z sieci odbiegają od wizerunku, który widzi się w lustrze. Wszystko to rodzi frustracje, a nawet może prowadzić do stanów depresyjnych. Ponadto znacząco wpływa na samooceną oraz poczucie własnej wartości. Niestety oprócz wyżej wspomnianych skutków psychicznych, pojawiają się także konsekwencje fizyczne, np. w postaci wypadków samochodowych wynikających z braku skupienia kierującego na drodze lub nerwowym sprawdzaniem telefonu przez kierowcę.

Jak zapobiegać FOMO? – 5 wskazówek dla wszystkich

1. Być tu i teraz – skupić się na tym co nas otacza i zdać sobie sprawę, że świat rzeczywisty jest dużo ciekawszy niż świat wirtualny. Może dobrym pomysłem będzie praktykowanie treningu uważności i mindfulness? 😊
2. Dbać o relacje – spotykać się z przyjaciółmi, dbać o rodzinne więzi, spędzać czas ze znajomymi w sposób ciekawy i aktywny, bez korzystania z telefonów.
3. Skupić się na sobie – postawić na zdrowy egoizm przejawiający się troską o własne zdrowie, wygląd, kondycję psychiczną i fizyczną.
4. Postawić na rozwój osobisty – znaleźć swoją pasję, rozwijać zainteresowania, które nie będą miały nic wspólnego z internetem.
5. Uświadomić sobie, że mamy jedno życie, które składa się z momentów, a najważniejsze chwile w naszym życiu dzieją się w realnym świecie, tuż obok nas.

Jak ustrzec dziecko przed FOMO? – rady dla rodziców

Każdy rodzic chce dla swojego dziecka jak najlepiej. Rodzice jako osoby dorosłe są w pełni odpowiedzialne za kształtowanie w dzieciach odpowiednich nawyków życiowych dotyczących między innymi aspektów związanych z korzystaniem z ekranów. Co zrobić, aby nie zabraniać, ale jednocześnie zapewnić maksymalną ochronę?

• Jednym z pomysłów, który pojawił się w ostatnim artykule jest wprowadzenie w domu tzw. Domowych Zasad Ekranowych, o czym więcej można przeczytać – tutaj >
• Zadbanie o ilość i jakość czasu spędzanego z dziećmi.
• Pokazanie, że aktywnie spędzony czas, najlepiej na świeżym powietrzu jest dużo bardziej wartościowy niż długie siedzenie przed telefonem czy komputerem.
• Szczera rozmowa z dzieckiem, bez pouczania, ale z empatią i szacunkiem (między innymi o pozytywnych i negatywnych stronach internetu).
• Bycie dobrym przykładem – rodzic, który sam nie respektuje tego, czego wymaga nie może oczekiwać, że dziecko będzie postępowało właściwie.
• Kontrola dziecka w sieci w celu zapewnienia mu właściwej ochrony.
• Pokazanie, że relacje w rzeczywistym świecie są ważniejsze niż te wirtualne. 

Wiele przydatnych informacji na temat FOMO skierowanych przede wszystkim do rodziców można znaleźć – tutaj > 

Pandemia, z którą mierzymy się od dłuższego czasu niewątpliwie przyczyniła się do rozwoju zjawiska FOMO o czy więcej możecie przeczytać na stronie NASK w artykule „FOMO 2021. POLACY A LĘK PRZED ODŁĄCZENIEM PODCZAS PANDEMII” – NOWY RAPORT Z III EDYCJI BADAŃ – tutaj > 

Słyszeliście o zjawisku FOMO? Jestem ciekawa co sądzicie na ten temat?

KSIĄŻKOWA POLECAJKA 🙂

Na koniec chcę Wam polecić bardzo dobrą książkę dr Nicholasa Kardarasa DZIECI EKRANU. JAK UZALEŻNIENIE OD EKRANU PRZEJMUJE KONTROLĘ NAD NASZYMU DZIEĆMI I JAK WYRWAC JE Z TRANSU. Jest to pozycja dla wszystkich, którzy chcą dowiedzieć się więcej o tym jak technologia wpływa na mózg dziecka, zwłaszcza tego najmłodszego. Książkę jakiś czas temu prezentowałam Wam na Instagramie – tutaj >

Wszyscy dobrze wiemy, że ekrany są wszechobecne w naszym życiu i mało kto wyobraża sobie bez nich życie. Dla młodego pokolenia będącego dziećmi ekranu relacja z technologią jest niezwykle silna, wręcz uzależniającą. Technologia ma ogromny wpływ na rozwój dzieci i młodzieży. Jest to wielka machina – ważna w naszym życiu, ale niesie ze sobą wiele negatywnych skutków, co jest szczególnie niebezpieczne dla najmłodszych. Uważam, że książka jest pozycją obowiązkową dla pedagogów, nauczycieli i świadomych rodziców.

W artykule wykorzystano następujące źródła:

1. Jupowicz-Ginalska i in., FOMO – lek przed odłączeniem – raport z badań, Warszawa 2018. 
2. Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży online. Kompendium wiedzy dla rodziców i profesjonalistów, Polskie Centrum Programu Safer Internet, Warszawa 2018. Publikacja do pobrania – tutaj >