Pytania i odpowiedzi dotyczące standardów ochrony dzieci przed krzywdzeniem
Standardy ochrony małoletnich – wiele pytań i wiele wątpliwości. W ostatnim czasie dostałam od Was mnóstwo zapytań dotyczących opracowania i wdrażania standardów w placówkach oświatowych. Chociaż mam wrażenie, że w tym temacie powiedziano już wszystko, postanowiłam zebrać najważniejsze informacje z tego zakresu i odpowiedzieć na Wasze pytania zbiorowo (odpowiedzi opieram na źródłach podanych na końcu artykułu). Zatem zaczynamy 🙂
Co to są standardy ochrony małoletnich?
Standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem to zbiór zasad dotyczących zabezpieczenia dzieci przed wszelkimi formami krzywdzenia, zaniedbania, wykorzystania czy przemocy. Standardy pomagają tworzyć bezpieczne i przyjazne środowisko w szkołach, przedszkolach i innych placówkach działających na rzecz dzieci. Standardy ochrony małoletnich to cztery zasady, których przyjęcie sprawia, że dana instytucja jest bezpieczna dla dzieci – jej personel potrafi zidentyfikować sytuacje stwarzające ryzyko krzywdzenia dziecka oraz podjąć działania profilaktyczne oraz interwencyjne.
Cztery główne standardy:
- Standard I. POLITYKA: Organizacja/instytucja ustanowiła i wprowadziła w życie Politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem.
- Standard II. PERSONEL: Organizacja/instytucja monitoruje, edukuje i angażuje swoich pracowników w celu zapobiegania krzywdzeniu dzieci.
- Standard III. PROCEDURY: w organizacji/instytucji funkcjonują procedury zgłaszania podejrzenia oraz podejmowania interwencji w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dziecka.
- Standard IV. MONITORING: Organizacja/instytucja monitoruje i okresowo weryfikuje zgodność prowadzonych działań z przyjętymi standardami ochrony dzieci.
Co powinno się znaleźć w poszczególnych standardach?
Standard I. POLITYKA m.in.:
Polityka ochrony dzieci jasno i kompleksowo określa:
- zasady bezpiecznej rekrutacji personelu;
- sposób reagowania w organizacji/instytucji na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza krzywdzenia i zasady prowadzenia rejestru interwencji;
- zasady bezpiecznych relacji personel–dziecko i dziecko–dziecko;
- zasady bezpiecznego korzystania z internetu i mediów elektronicznych;
- zasady ochrony wizerunku i danych osobowych dzieci.
Standard II. PERSONEL m.in.:
Ważne jest uzyskanie przez placówkę o każdym członku personelu danych z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz informacji z Krajowego Rejestru Karnego i rejestrów karalności państw trzecich w zakresie określonych przestępstw (lub odpowiadających im czynów zabronionych w przepisach prawa obcego) lub w przypadkach prawem wskazanych oświadczenia o niekaralności.
Konieczne jest określenie zasad bezpiecznych relacji całego personelu placówki z dziećmi – jakie zachowania w organizacji są niedozwolone, a jakie pożądane w kontakcie z dzieckiem.
Ważne jest zapewnienie swoim pracownikom podstawowej edukacji na temat ochrony dzieci przed krzywdzeniem i pomocy dzieciom w sytuacjach zagrożenia, w zakresie:
- rozpoznawania symptomów krzywdzenia dzieci;
- procedur interwencji w przypadku podejrzeń krzywdzenia;
- odpowiedzialności prawnej pracowników placówki zobowiązanych do podejmowania interwencji;
- procedury „Niebieskie Karty”.
Standard III. PROCEDURY m.in.:
W placówce istnieje procedura opisująca krok po kroku, jak i komu zgłaszać podejrzenie krzywdzenia dziecka oraz w jaki sposób podejmowana jest decyzja o interwencji w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dzieci.
Placówka dysponuje danymi kontaktowymi lokalnych instytucji i organizacji, które zajmują się interwencją i pomocą w sytuacjach krzywdzenia dzieci (policja, sąd rodzinny, centrum interwencji kryzysowej, ośrodek pomocy społecznej, placówki ochrony zdrowia) oraz zapewnia do nich dostęp wszystkim pracownikom
Standard IV. MONITORING m.in.:
Przyjęta Polityka ochrony dzieci jest weryfikowana – przynajmniej raz w roku, ze szczególnym uwzględnieniem analizy sytuacji związanych z wystąpieniem zagrożenia bezpieczeństwa dzieci.
Jakie przepisy prawa mówią o obowiązku wprowadzenia standardów ochrony małoletnich?
Obowiązek ten wynika z ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Między innymi ta ustawa została zmieniona ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw – jest to ustawa o ochronie małoletnich, nazywana potocznie ustawą Kamilka. Ustawa wejdzie w życie 15 lutego 2024 r. i otrzyma tytuł: ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Tym samym zaczną obowiązywać przepisy, które obligują każdą placówkę, w której przebywają dzieci, do opracowania i wdrożenia standardów ochrony małoletnich.
Do kiedy należy opracować i wdrożyć w placówce standardy?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich musi być zrealizowany w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. (ustawy Kamilka), czyli do 15 sierpnia 2024 r. Zatem od 15 lutego 2024 r. do 15 sierpnia 2024 r. mamy do czynienia z okresem przejściowym, a więc czasem na opracowanie i wdrożenie standardów w każdej placówce.
Kto musi wprowadzić standardy?
Zgodnie z przepisami, standardy musi wprowadzić każdy organ zarządzający:
- jednostką systemu oświaty,
- inną placówką: oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają,
- jednostką, w której przebywają lub mogą przebywać małoletni,
- podmiotem świadczącym usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego.
Innymi słowy, każda placówka, w której pracuje się z dziećmi ma obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich.
Czy standardy mogą być takie same w każdej placówce?
Każda placówka (m.in. przedszkole czy szkoła) powinna utworzyć własne standardy ochrony małoletnich, które uwzględniają specyfikę danego miejsca – inne standardy będą obowiązywały w żłobku, inne w przedszkolu, a jeszcze inne w szkołach. Każda placówka ma innych podopiecznych, których potrzeby powinny zostać ujęte w standardach.
Czy można skorzystać z gotowych wzorów standardów dostępnych w internecie?
Jak już wspomniałam, bardzo ważne jest to, aby dokument był w pełni dostosowany do danej placówki. W związku z tym nie warto kupować tzw. „gotowców”, które są tworzone bez znajomości konkretnego miejsca. Warto poświęcić czas i opracować własne standardy, uwzględniające rzeczywiste potrzeby placówki. Niemniej można, a nawet zachęcam, aby korzystać z wartościowych opracowań, które z pewnością ułatwią utworzenie własnych standardów. W tym miejscu odsyłam Was do podręcznika udostępnionego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę – tutaj >
Jak często należy aktualizować standardy?
Przyjęta Polityka ochrony dzieci powinna być weryfikowana przynajmniej raz w roku, ze szczególnym uwzględnieniem analizy sytuacji związanych z wystąpieniem zagrożenia bezpieczeństwa dzieci. Nie jest to zatem dokument, który tworzy się raz na zawsze, ale ważne, aby modyfikować go i uaktualniać w zależności od zmieniających się okoliczności i potrzeb danego miejsca.
Dlaczego potrzebne jest wprowadzenie standardów w placówkach?
Wdrożenie standardów oznacza, że każda zatrudniona osoba potrafi zidentyfikować sytuacje, w których bezpieczeństwo dziecka jest zagrożone. Każdy pracownik wie także, jakie działania podjąć, aby zapewnić dzieciom bezpieczeństwo. Przyjęcie standardów daje gwarancję, że instytucja dba o to, by nie narażać swoich podopiecznych na ryzyko krzywdzenia, oraz że wprowadziła procedury, które pozwalają odpowiednio zareagować w przypadku obaw o dobro dziecka. Standardy pozwalają placówce troszczyć się o dobro każdego dziecka, zabezpieczać personel oraz dbać o swoją reputację. Dzięki standardom każdy pracownik ma jasność w zakresie zachowań niedozwolonych względem dzieci, ale także wie, jak zareagować w przypadku obaw o ich bezpieczeństwo.
Kto będzie sprawował kontrolę nad przepisami i udzielał ewentualnych kar?
Kontrolę nad wprowadzeniem standardów ochrony małoletnich oraz prawidłową weryfikację personelu będzie sprawował:
- wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta oraz marszałek województwa,
- organ prowadzący jednostkę systemu oświaty lub organ sprawujący nadzór pedagogiczny,
- Państwowa Inspekcja Pracy – w zakresie weryfikacji personelu w rejestrze.
Jakie kary grożą za brak wprowadzenia standardów w placówkach lub ich nieprzestrzeganie?
Za brak standardów ochrony małoletnich w danej placówce lub ich nieprzestrzeganie ustawa przewiduje kary, jakie mogą zostać nałożone na dyrektora szkoły – od kary nagrany, grzywny, po karę aresztu, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Źródła:
- https://standardy.fdds.pl/standardy
- https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ustawa-kamilka–standardy-ochrony-maloletnich
- https://www.lex.pl/standardy-ochrony-maloletnich-w-szkole,30327.html
- https://epedagogika.pl/top-tematy/standardy-ochrony-maloletnich-w-praktyce.-jak-zrealizowac-obowiazek-opracowania-i-wdrozenia-standardow-ochrony-dzieci-przed-krzywdzeniem-7601.html
