Case study czterech różnych problemów uczniów – część 2
Praca szkolnych specjalistów bywa trudna i często nieprzewidywalna. Pewnie każdy, kto pracuje w szkole jako pedagog czy psycholog wie, co mamy na myśli 🙂 Nie oznacza to jednak, że nie jest przyjemna, ale trzeba mieć na uwadze, że nie zawsze udaje się pracować według ściśle określonego planu. Wiele sytuacji dzieje się niespodziewanie, dlatego też trzeba być gotowym na nieustanne wyzwania. Dzisiaj z @bluefingersbywiola zapraszamy Was na drugą część naszego artykułu, który ostatnio bardzo przypadł Wam do gustu. Sytuacje z gabinetów szkolnych specjalistów, czyli case study czterech różnych problemów uczniów – część druga.
Pierwszą część artykułu znajdziecie – tutaj >
Sytuacja pierwsza – Śmierć rodzica ucznia
Opis przypadku: W jednej klasie nauczycielka dostała informację od rodzica z klasy o śmierci jednego z rodziców jej ucznia.
Działania, jakie należy podjąć:
W pierwszej kolejności należy porozmawiać z klasą, aby przygotować ich na tę sytuację. Warto zaprosić pedagoga lub psychologa na pogadankę o tym, jak mogą poradzić sobie z zaistniałą sytuacją, jak rozmawiać, jak wspierać swojego kolegę.
Gdy uczeń wróci już do szkoły, warto z nim porozmawiać, zapytać o samopoczucie, poinformować, że w każdej sytuacji może zwrócić się do wychowawcy, szkolnych specjalistów. Pamiętaj o tym, aby dać uczniowi przestrzeń, nie naciskaj, jeśli z takiej pomocy nie będzie chciał skorzystać.
Dobrą praktyką będzie zadzwonienie do rodzica i zaoferowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, np. w formie konsultacji z psychologiem lub pedagogiem. W takiej sytuacji niezbędna jest ścisła współpraca z wychowawcą. Warto z nim porozmawiać, ustalić konkretne działania.
Sytuacja druga: Pojawienie się nauczyciela współorganizującego kształcenie specjalne w klasie
Opis przypadku: Uczeń miał trudności w relacjach rówieśniczych, z aktywnym uczestnictwem w lekcji, często przeszkadzał, miał trudności w regulacji emocji, zdarzały się ucieczki z klasy/szkoły. Pojawiały się częste skargi ze strony innych rodziców o uniemożliwieniu prowadzenia lekcji, o trudnych zachowaniach. We współpracy z pedagogiem i wychowawcą udało się przekonać matkę ucznia do pogłębionej diagnozy w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W klasie pojawia się nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne ze względu na dostarczenie przez rodziców orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Działania, jakie należy podjąć, w celu przygotowania ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego na pojawienie się nauczyciela współorganizującego kształcenie:
- porozmawiać z uczniem, po co taki nauczyciel będzie w klasie. Rozmowa taka powinna być przeprowadzona przez rodzica, ale również wychowawcę lub we współpracy z pedagogiem specjalnym;
- gdy nauczyciel pojawi się w szkole, koniecznie należy zapoznać ucznia z nauczycielem, aby ten mógł nawiązać relacje z uczniem i ustalić z nim zasady współpracy;
- przygotować klasę na ucznia z orzeczeniem w formie pogadanki, zajęć z wychowawcą, pedagogiem lub psychologiem. W takich zajęciach, rozmowach chodzi o to, aby wyjaśnić na czym polega dane zaburzenie, z czym się wiąże, czego mogą się spodziewać i jak reagować, np. na trudne zachowania;
- rozmawiając z uczniami warto też powiedzieć, że w klasie będzie dodatkowy nauczyciel, który będzie wspierał każdego ucznia, gdyby tej pomocy potrzebował (pamiętajmy, że nauczyciel współorganizujący jest ze względu na orzeczenie, ale przypisany jest do klasy);
- warto zorganizować w klasie na bieżąco działania, aktywności, zabawy integrujące.
Może zdarzyć się tak, że rodzic nie wyrazi zgody na poinformowanie dzieci o zaburzeniu dziecka. Uwzględnij to w swoich działanich i absolutnie nie informuj o niepełnosprawności dziecka. W bieżącej pracy integrujemy zespół klasowy, a także ustalamy zasady pracy na lekcji i na przerwach (kontrakt grupowy).
Sytuacja trzecia – Zagrożenie próbą samobójczą ucznia
Opis przypadku: Do gabinetu pedagoga/psychologa szkolnego przychodzą uczniowie z klasy 6, którzy zgłaszają, że ich kolega od jakiegoś czasu mówi o chęci odebrania sobie życia (do tej pory nie traktowali tego poważnie, ale raczej jako “takie tam gadanie”), natomiast w dniu dzisiejszym chłopiec przekazał przyjaciołom, że już nie wytrzyma dłużej i jak tylko wyjdzie ze szkoły, coś sobie zrobi. Zarówno pedagog, jak i psycholog znają sytuację ucznia, który co jakiś czas korzysta z ich wsparcia, jednak rodzice nie wyrazili zgody na regularne spotkania. Sytuacja rodzinna chłopca jest trudna – ciężki rozwód rodziców i dwójka młodszego rodzeństwa, ktorym uczeń musi się czasami opiekować, ponieważ zarówno mama, jak i tata to osoby zapracowane (robiące karierę w zawodach o wysokim statusie społecznym).
Działania, jakie należy podjąć: Na początku warto podziękować uczniom klasy 6 za czujność i niebagatelizowanie, ale zgłoszenie tak poważnej sprawy do pedagoga i psychologa szkolnego.
Zaproszenie ucznia mającego myśli samobójcze do gabinetu i rozmowa z chłopcem. Najlepiej, jeśli istnieje możliwość przeprowadzenia rozmowy z chłopcem w towarzystwie drugiego nauczyciela (np. pedagog i psycholog, pedagog i wychowawca itp.). Rozmowa powinna być spokojna, dająca uczniowi poczucie bezpieczeństwa i komfortu. Dziecko powinno czuć się zaopiekowane i wspierane. Jeśli nastrój ucznia jest zdecydowanie obniżony i budzi nasz niepokój, musimy działać. Pamiętajmy, że lepiej zadziałać profilaktycznie, nawet trochę na wyrost niż coś przeoczyć. Kiedy mowa o myślach samobójczych, nic nie jest pewne, a młodzi ludzie potrafią być naprawdę nieprzewidywalni.
Sytuacja, w której życie i zdrowie ucznia może być zagrożone wymaga szczególnego działania, pełnego taktu i delikatności. Jedna osoba dorosła powinna zostać z uczniem i zająć go rozmową lub grą, a druga podjąć działania mające na celu zapewnienie uczniowi bezpieczeństwa.
Należy poinformować dyrektora o zaistniałej sytuacji, a także rodziców ucznia o tym, co się dzieje i jakie dalsze kroki chcemy podjąć. W sytuacji poważnej obawy o zdrowie i życie ucznia, należy wezwać pogotowie. Jeśli lekarz stwierdzi, że trzeba zabrać chłopca do szpitala, jedna osoba ze szkoły musi pojechać z nim karetką (chyba, że rodzice zdążą w tym czasie dotrzeć do szkoły). Nauczyciel, który będzie z chłopcem w szpitalu, może opuścić go dopiero w momencie, kiedy pojawi się rodzic i przejmie opiekę nad swoim dzieckiem. Dalsze postępowanie uzależnione jest od rozwoju sytuacji, niemniej jednak uczeń powinien zostać objęty stałą pomocą psychologa na terenie szkoły. Jeśli rodzice nadal nie wyrażą na to zgody, powinni zobligować się do zapewnienia dziecku pomocy poza szkołą, np. w formie regularnej psychoterapii.
Sytuacja czwarta – Kłopoty z nauką wzorowej uczennicy
Opis przypadku: Do gabinetu pedagoga/psychologa zgłasza się mama uczennicy klasy 7 wyraźnie zmartwiona zachowaniem córki. Dziewczynka do tej pory nie miała żadnych kłopotów z nauką, co roku otrzymywała świadectwo z paskiem, natomiast w 7 klasie nie radzi sobie z materiałem, nie ma motywacji do pracy, nieustannie jest zmęczona i zniechęcona. Skutkuje to zarówno gorszymi ocenami, ale też obniżonym nastrojem dziewczynki. Mama nie wie, co powinna zrobić, ale bardzo chce pomóc córce.
Działania, jakie należy podjąć:
Podczas spotkania szkolny specjalista powinien zasugerować mamie uczennicy następujące działania:
- Szczerą rozmowę z córką, która powinna być punktem wyjścia do dalszych działań. Rozmawiając z córką mama powinna skupić się na tym, co sprawia dziewczynce trudność, co jest dla niej największym problemem w szkole, z czym sobie nie radzi. Być może miała miejsca jakaś sytuacja, która wpłynęła na aktualny stan dziewczynki i jej podejście do nauki. Może zmienili się nauczyciele z niektórych przedmiotów i dziewczynka nie może się przyzwyczaić do nowego stylu pracy. Może ma problemy z rówieśnikami. A może miała miejsce jakaś sytuacja online, która jest dla niej szczególnie nieprzyjemna. Czasami rodzice naprawdę nie zdają sobie sprawy z czym mierzą się ich dzieci. Pamiętajmy, że 7 klasa to okres dorastania, czyli specyficzny i trudny czas w życiu każdego młodego człowieka. Burza hormonów może przyczynić się do zmiany podejścia do nauki, apatii czy ogólnego zmęczenia. Celem rozmowy rodzica z dzieckiem powinno być ustalenie przyczyn obecnego stanu rzeczy, które jednak nie zawsze dziecko jest w stanie samodzielnie nazwać czy zidentyfikować. Ważne, aby podczas rozmowy córka miała poczucie bezpieczeństwa i pełnego wsparcia ze strony rodzica. Warto wziąć także pod uwagę, że problem może wynikać z innych przyczyn, np. problemów zdrowotnych m.in. z tarczycą, ale też ze złej organizacji czasu wolnego (np. za dużo czasu spędzanego przed ekranami) lub przeciążenia obowiązkami czy dodatkowymi zajęciami. Należy przyjrzeć się temu wszystkiemu, a następnie podjąć dalsze działania.
- Konsultację lekarską, która wykluczy lub potwierdzi problemy zdrowotne córki. Rodzic nie jest specjalistą (o ile nie jest lekarzem), dlatego też warto wykonać podstawowe badania i upewnić się, że w tym zakresie wszystko jest w porządku. Najlepiej udać się do lekarza rodzinnego (pediatry), który da skierowanie na podstawowe badania krwi, a w razie niepokojących symptomów, skieruje na dalsze badania i diagnostykę do konkretnego specjalisty (np. neurologa, psychiatry itd.).
- Kontakt z wychowawcą lub nauczycielem konkretnego przedmiotu – jeśli problem z nauką dotyczy jakiegoś konkretnego przedmiotu, warto udać się do nauczyciela tego przedmiotu i porozmawiać na temat trudności córki. Podczas rozmowy warto przedstawić perspektywę dziecka – z czym dokładnie ma problem, ale także wysłuchać opinii nauczyciela. Spotkanie powinno zakończyć się konkretnym wnioskiem.
- Zgodę na pomoc psychologiczno-pedagogiczną w szkole – osobami w szkole pełniącymi przede wszystkim rolę wspierającą i pomocową są psycholog i pedagog. Rodzic powinien zostać poinformowany o możliwości wsparcia córki przez ww. specjalistów na terenie szkoły. Uczennica za zgodą rodzica może zostać objęta pomocą psychologiczno-pedagogiczną w formie regularnych spotkań, np. z psychologiem. Dzięki temu będzie miała możliwość korzystania ze specjalistycznego wsparcia na terenie szkoły, a w sytuacji zidentyfikowania przez psychologa poważniejszych trudności, specjalista informuje rodzica, co dalej.
Każdy przypadek w gabinecie specjalisty szkolnego jest indywidualny. Nawet jeśli mamy do czynienia z podobnymi problemami, musimy kierować się wyczuciem i indywidualnym podejściem do każdej sprawy. Przedstawione przez nas propozycje działań w określonych przypadkach są tylko poglądowe – nie traktujcie ich jako jedynego i właściwego sposobu postępowania. W pracy pedagoga czy psychologa szkolnego niezwykle ważna jest umiejętność podejmowania działań, które nie zawsze są standardowe, ale zawsze muszą uwzględniać przede wszystkim dobro dziecka i jego bezpieczeństwo. O tym nie zapominajmy.
