Współpraca pedagoga szkolnego z Miejskim/Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej
Zapraszam na drugi artykuł z cyklu „Współpraca pedagoga szkolnego z instytucjami” – tym razem pod lupę bierzemy pomoc społeczną. Pierwszy artykuł z tego cyklu – Współpraca pedagoga szkolnego z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, znajdziecie – tutaj >
Kilka słów nt. pomocy społecznej
Na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej znajdują się informacje dotyczące pomocy społecznej, z których wynika, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczna polega w szczególności na:
- przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń,
- pracy socjalnej,
- prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej,
- analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej,
- realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych,
- rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.
Nazewnictwo uzależnione jest od miejsca, w którym się pracuje – w gminie miejskiej mamy Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS), w gminie wiejskiej – Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej (GOPS).
Współpraca pedagoga szkolnego z OPS
Współpraca pedagoga szkolnego z ośrodkami pomocy społecznej dotyczy m.in.:
- rozpoznawania środowiska uczniów,
- finansowania lub dofinansowania obiadów, wyjazdów, wyjść dla najbardziej potrzebujących uczniów,
- udzielania stałej lub doraźnej pomocy finansowej i/lub rzeczowej,
- informowania rodzin potrzebujących pomocy o możliwościach wsparcia (np. o działalności świetlic socjoterapeutycznych),
- współpracy w ramach procedury „Niebieskie Karty” – udział w grupach diagnostyczno-pomocowych oraz w zespołach interdyscyplinarnych ds. przeciwdziałania przemocy domowej,
- organizowania warsztatów profilaktycznych dla uczniów, rodziców i nauczycieli,
- informowania rodziców o możliwości udziału w szkoleniach dla rodziców, mających na celu podnoszenie kompetencji rodzicielskich, organizowanych przez instytucje pomocy społecznej.
Współpraca pedagoga szkolnego z pomocą społeczną jest niezwykle ważna w kontekście rozpoznawania środowiska uczniów, a więc tego, jak funkcjonuje rodzina danego dziecka, jaka jest jej sytuacja materialna i wychowawcza. W tym celu pedagog szkolny zwykle nawiązuje kontakt z pracownikami OPS, czyli m.in. z pracownikiem socjalnym lub/i asystentem rodziny.
Pedagog szkolny, wspólnie z ośrodkiem pomocy społecznej może wspierać rodziny uczniów wymagających pomocy materialnej, ale także reagować na wszelkie sygnały noszące znamiona zaniedbania rodziców wobec dzieci czy przemocy domowej. Pomoc jest zatem ukierunkowana na zapewnienie uczniom odpowiednich warunków życia, środków materialnych i opiekuńczych.
Pedagog szkolny we współpracy z OPS-em może zorganizować dożywianie dzieci w szkole – finansowanie czy dofinansowanie posiłków, np. obiadów oraz wyjazdów czy wycieczek (np. bezpłatne wyjście do teatru lub kina). Dla najbardziej potrzebujących rodzin (np. ubogich, wielodzietnych czy niewydolnych wychowawczo) istnieje możliwość zapewnienia pomocy materialnej lub rzeczowej (stałej albo doraźnej). Dla uczniów mogą to być, np. stypendia socjalne, ubrania, podręczniki itp.
Są miejsca, w których działają świetlice socjoterapeutyczne podlegające pod gminne lub miejskie ośrodki pomocy społecznej. Udział w zajęciach organizowanych przez świetlicę socjoterapeutyczną jest bezpłatny. Świetlica kładzie nacisk przede wszystkim na prawidłową realizację obowiązku szkolnego, a dzieci uzyskują w niej m.in. pomoc w nauce, odrabianiu lekcji czy przygotowywaniu się do zajęć. Dodatkowo dzieci mogą wziąć udział w różnego typu zajęciach, np. profilaktyczno-wychowawczych, wycieczkach, wyjściach do kina czy teatru. Istotne jest także to, że codziennie dzieci mają możliwość zjeść w świetlicy bezpłatny posiłek. Atrakcyjne spędzanie wolnego czasu to ogromna szansa, zwłaszcza dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Rolą pedagoga szkolnego jest przekazanie rodzicom informacji o takiej formie pomocy dla dziecka oraz przekonanie ich, że warto z niej skorzystać.
W sytuacji, kiedy w szkole obserwowane są m.in. powtarzające się zaniedbania rodziców względem dzieci, ślady zranień lub pobić na ciele dziecka czy też problem alkoholowy w rodzinie, pedagog szkolny może skontaktować się z ośrodkiem pomocy społecznej i zgłosić podejrzenia szkoły, co do tego, że w rodzinie ucznia nie dzieje się najlepiej. Zwykle w takiej sytuacji konieczne jest uruchomienie procedury „Niebieskie Karty”, a często także skierowanie sprawy do sądu rodzinnego (pismo do sądu o wgląd w sytuację rodzinną) z prośbą o zbadanie sytuacji rodzinnej. Sprawa może się skończyć objęciem rodziny nadzorem kuratora sadowego.
Współpraca z OPS-em to także spotkania pedagoga w ramach grup diagnostyczno-pomocowych, kiedy w rodzinie jest przemoc i uruchomiona procedura „Niebieskie Karty”. Pedagog często jest także członkiem zespołów interdyscyplinarnych ds. przeciwdziałania przemocy domowej, co obliguje go do uczestnictwa w cyklicznych spotkaniach zespołu.
Pracownicy socjalni kontaktują się pedagogiem szkolnym osobiście lub telefonicznie, szczególnie wtedy, kiedy dziecko jest zaniedbane, pojawiają się trudności dydaktyczno-wychowawcze, rodzina zmaga się z problemami finansowymi, jest niewydolna wychowawczo i nie wywiązuje się ze swojej funkcji opiekuńczo-wychowawczej.
Pedagog szkolny może także wystąpić do dyrektora ośrodka pomocy społecznej z prośbą o zorganizowanie warsztatów profilaktycznych czy szkoleń na terenie szkoły zarówno dla uczniów, jak i rodziców oraz nauczycieli. Dla nauczycieli mogą być to szkolenia grupowe dotyczące, np. pracy z dzieckiem z rodziny dysfunkcyjnej, podejmowania działań w sytuacji podejrzenia przemocy w danej rodzinie czy właściwej współpracy z rodzicami. Dla uczniów z kolei mogą to być warsztaty prowadzone w klasach nt. budowania poczucia własnej wartości, radzenia sobie z emocjami czy też różnego typu problemami oraz wyzwaniami współczesności. Rodzicom można zorganizować spotkania ze specjalistami, którzy poruszą temat uzależnień lub właściwej komunikacji z dzieckiem.
Czasami na terenie ośrodków pomocy społecznej organizowane są także spotkania dla rodziców, w ramach tzw. Szkoły dla Rodziców. Są to spotkania cykliczne i bezpłatne, w których każdy chętny rodzic może wziąć udział. Spotkania mają na celu m.in. podnoszenie kompetencji rodzicielskich oraz wsparcie rodziców w pogłębianiu ich relacji z dziećmi. Pedagog szkolny powinien być zorientowany w różnych formach pomocy rodzinie, które funkcjonują na terenie gminy, informować o nich rodziców i zachęcać ich do uczestnictwa.
Temat współpracy pedagoga szkolnego z pomocą społeczną jest szeroki, dlatego też zdaję sobie sprawę, że każdy pedagog może podzielić się własnymi doświadczeniami w tym zakresie, do czego serdecznie zachęcam.
