Jak planować działania profilaktyczne w szkole? + prezentacja trzech pakietów profilaktycznych
Z artykułu dowiesz się:
- jakie przepisy prawa regulują działania profilaktyczne w szkole, w tym program wychowawczo-profilaktyczny,
- kto odpowiada za podejmowanie działań profilaktycznych w szkole,
- jak planować działania profilaktyczne w szkole.
Dodatkowo w artykule prezentacja pakietów profilaktycznych – nowych produktów, które stworzyłam, aby ułatwić Wam pracę profilaktyczną.
Profilaktyka według Słownika Języka Polskiego to „zapobieganie, prewencja, zespół działań i środków stosowanych w zapobieganiu występowania zjawisk niepożądanych i negatywnych w przyrodzie, w tym w życiu ludzkim, jednostkowym bądź społecznym. Pojęcie „profilaktyka” jest najczęściej stosowane jako: zapobieganie zagrożeniom zdrowia i życia ludzkiego, patologii społecznej oraz innym zjawiskom przeciwstawiającym się uznawanym w danej społeczności normom prawnym, moralnym i etycznym”. Celem profilaktyki jest podejmowanie takich działań, które zapobiegną pojawianiu się lub rozwojowi zjawiska niepożądanego, ale także reagowanie na zjawiska społeczne oceniane jako szkodliwe i niepożądane. Działania profilaktyczne prowadzone w szkole mają na celu zadbanie o bezpieczeństwo dzieci i młodzieży, które jest wartością nadrzędną.
Kto odpowiada za działania profilaktyczne w szkole i jak powinny być one zorganizowane?
Między innymi na te pytania spróbujemy znaleźć odpowiedź w niniejszym artykule.
Na początku zwróćmy uwagę na to, co mówi prawo. Zgodnie z prawem oświatowym system oświaty zapewnia w szczególności „wychowanie rozumiane jako wspieranie dziecka w rozwoju ku pełnej dojrzałości w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej, wzmacniane i uzupełniane przez działania z zakresu profilaktyki problemów dzieci i młodzieży”.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe.
W związku z tym działania profilaktyczne powinny być realizowane w każdej placówce oświatowej, ponieważ mają istotny wpływ na późniejszy kształt całego systemu, a także powiązanie działań na różnych szczeblach.
PROGRAM WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNY
Szkoły oraz placówki, realizują program wychowawczo-profilaktyczny obejmujący:
- treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów oraz
- treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.
Program wychowawczo-profilaktyczny opracowuje się na podstawie wyników corocznej diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe.
Prawo jasno mówi, że działania profilaktyczne muszą być skierowane zarówno do uczniów, jak i ich rodziców, ponieważ to właśnie w domu powinny być kształtowane właściwe nawyki, które później znacząco wpływają na przeciwdziałanie uzależnieniom. Podstawą do opracowania programu wychowawczo-profilaktycznego jest przeprowadzona uprzednio rzetelna diagnoza, która wskazuje problemy, wynikające z nich zagrożenia oraz potrzeby uczniów i ich rodziców.
ZADANIA PEDAGOGA I PSYCHOLOGA SZKOLNEGO
Do zadań pedagoga i psychologa w przedszkolu, szkole i placówce należy między innymi „podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży”.
Niewątpliwie znaczącą rolę w planowaniu działań profilaktycznych w szkole odgrywa pedagog/psycholog szkolny, którego zadaniem wynikającym z przepisów prawa jest podejmowania działań profilaktycznych. Więcej na temat zadań pedagoga szkolnego przeczytacie – tutaj >
Jednak miejmy na uwadze, że obowiązek ten nie dotyczy TYLKO pedagoga i psychologa, ale także wszystkich nauczycieli, a w szczególności wychowawców klas. Każdy nauczyciel zobowiązany jest prowadzić działania mające na celu przeciwdziałanie uzależnieniom dzieci i młodzieży. Wychowawcy będący najbliżej swoich uczniów, ale także nauczyciele “przedmiotowcy” powinni podejmować działania profilaktyczne, nie tylko wtedy, kiedy pojawi się problem.
PLANOWANIE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W SZKOLE
Działania profilaktyczne w szkołach i placówkach w ramach działalności profilaktycznej, obejmują w szczególności:
- realizowanie wśród uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opiekunów programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych oraz realizowanych celów profilaktycznych, rekomendowanych w ramach systemu rekomendacji,
- przygotowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, jako alternatywnej pozytywnej formy działalności zaspakajającej ważne potrzeby, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej,
- kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środków i substancji, przez uczniów i wychowanków, a także norm przeciwnych podejmowaniu innych zachowań ryzykownych,
- doskonalenie zawodowe nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów i wychowanków zachowań ryzykownych,
- włączanie, w razie potrzeby, w indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, działań z zakresu przeciwdziałania używaniu środków i substancji.
Działalność profilaktyczna, może być realizowana w ramach:
- zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego,
- zajęć edukacyjnych innych niż wskazane powyżej,
- zajęć z wychowawcą,
- w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Jak już wcześniej wspomniałam, w szkole szczególna rola w podejmowaniu działań profilaktycznych przypada pedagogowi. Zwykle to właśnie pedagog szkolny organizuje warsztaty profilaktyczne, zaprasza na prelekcje przedstawicieli różnych instytucji współpracujących ze szkołą czy też organizuje spotkania z osobami, które wyszły z nałogu i są „żywym przykładem” (jak dobrze wiemy takie spotkania są najcenniejsze, ponieważ do dzieci i młodzieży najlepiej trafia autentyczny przykład). Pedagog szkolny również sam prowadzi lekcje profilaktyczne w klasach, przygotowuje materiały informacyjne, prowadzi pogadanki. Wszystkie te działania służą edukacji uczniów (często także rodziców), która jest najważniejszym elementem prewencyjnym. Jednak pamiętajmy, że wszystkie te działania powinny być wspierane pracą nauczycieli i wychowawców. Mając do dyspozycji godzinę wychowawczą, zastępstwo, dodatkowe zajęcia z klasą warto zaplanować lekcję, która będzie dotyczyła różnych zagadnień z zakresu profilaktyki (zakres tematyczny jest szeroki).
Lepiej zapobiegać niż leczyć, co oznacza, że lepiej poświęcić kilka lekcji na działania profilaktyczne, niż potem karać za popełnione wykroczenia. Zajęcia warto prowadzić w oparciu o przygotowany wcześniej materiał. I tutaj pojawia się problem. Ze swojego doświadczenia wiem, jak ciężko jest znaleźć wartościowe materiały dotyczące, np. profilaktyki uzależnień. Z kolei samodzielne przygotowanie takich pomocy zajmuje sporo czasu, którego przecież ciągle nam brakuje. W związku z tym postanowiłam przygotować komplet materiałów pomocniczych, w postaci PAKIETÓW PROFILAKTYCZNYCH dla wszystkich, którzy chcą podejmować działania profilaktyczne w swoich szkołach, ale nie tylko.
Materiały mogą przydać się także rodzicom i osobom, które zajmują się edukacją domową lub też prowadzą działalność szkoleniową. W każdym pakiecie znajdziecie prezentację, karty pracy, a także skondensowane najważniejsze i bieżące informacje na temat danego zagadnienia, dzięki czemu nie będziecie musieli poświęcać dziesiątek godzin na ich wyszukanie, wyselekcjonowanie i przygotowanie.
Każdy pakiet zawiera zarówno gotową, 45-minutową lekcję, jak i szerszą prezentację i dodatkowe karty pracy pozwalające przeprowadzić cykl zajęć. Na ten moment ukazały się 3 pakiety: alkohol, narkotyki oraz nikotyna. Z czasem planuję poszerzyć asortyment o uzależnienia behawioralne, które w ostatnim czasie są coraz powszechniejsze.
Pakiet profilaktyczny ALKOHOL zawiera:
- Prezentację multimedialną (40 slajdów) – prezentacja dostępna zarówno w wersji PDF, jak i w wersji edytowalnej (Power Point).
- Materiał informacyjny dotyczący uzależnienia od alkoholu (19 stron).
- Karty pracy dla uczniów ze szczegółową instrukcją wykonania (15 kart pracy).
- Przykładowy plan realizacji zajęć z wykorzystaniem wszystkich slajdów prezentacji, materiału informacyjnego oraz kart pracy.
- Mini zestaw na 45 minutowe zajęcia zawierający: prezentację składającą się z 18 slajdów (w wersji PDF oraz Power Point), 2 karty pracy oraz opracowany przykładowy plan przebiegu zajęć.
Pakiet dostępny tutaj >
Pakiet profilaktyczny NARKOTYKI zawiera:
- Prezentację multimedialną (40 slajdów) – prezentacja dostępna zarówno w wersji PDF, jak i w wersji edytowalnej (Power Point).
- Materiał informacyjny dotyczący uzależnienia od narkotyków (23 strony).
- Karty pracy dla uczniów ze szczegółową instrukcją wykonania (15 kart pracy).
- Przykładowy plan realizacji zajęć z wykorzystaniem wszystkich slajdów prezentacji, materiału informacyjnego oraz kart pracy.
- Mini zestaw na 45 minutowe zajęcia zawierający: prezentację składającą się z 20 slajdów (w wersji PDF oraz Power Point), 3 karty pracy oraz opracowany przykładowy plan przebiegu zajęć.
Pakiet dostępny “>tutaj >
Pakiet profilaktyczny NIKOTYNA zawiera:
- Prezentację multimedialną (39 slajdów) – prezentacja dostępna zarówno w wersji PDF, jak i w wersji edytowalnej (Power Point).
- Materiał informacyjny dotyczący uzależnienia od nikotyny (19 stron).
- Karty pracy dla uczniów ze szczegółową instrukcją wykonania (15 kart pracy).
- Przykładowy plan realizacji zajęć z wykorzystaniem wszystkich slajdów prezentacji, materiału informacyjnego oraz kart pracy.
- Mini zestaw na 45 minutowe zajęcia zawierający: prezentację składającą się z 22 slajdów (w wersji PDF oraz Power Point), 2 karty pracy oraz opracowany przykładowy plan przebiegu zajęć.
Pakiet dostępny tutaj >
Dajcie znać co myślicie o pakietach oraz jaka inna tematyka pakietów profilaktycznych byłaby dla Was interesująca 🙂
