Czym zajmuje się pedagog w szkole?
Z artykułu dowiesz się:
- jaka jest rola pedagoga w szkole,
- na czym polega jego codzienna praca,
- jakie są zadania pedagoga szkolnego wynikające z przepisów prawa,
- artykuł przyda się studentom i osobom, które zaczynają pracę w zawodzie pedagoga.
Pracując w szkole jako pedagog, dostaje wiele pytań od znajomych nie związanych z branżą edukacyjną, co ja tak naprawdę robię. Dawniej pedagog postrzegany był jako taki „straszak” 🙂 na niegrzeczne dzieci. Uczeń, który dokazywał na lekcji mógł usłyszeć:
– „Zachowuj się tak dalej, a pójdziesz do pedagoga”
Wizyta u pedagoga była zatem karą za niewłaściwe zachowanie. Dlatego wiele osób, które pamiętają pedagoga ze swojej szkoły kojarzy go jako osobę od zadań specjalnych, zwykle siedzącą w swoim gabinecie i zatopioną w dokumentacji, zajmującą się głównie problemami i trudnymi sprawami. Dzisiaj rola pedagoga znacznie się zmieniła. Oczywiście nadal to pedagog rozwiązuje trudne sprawy i ma mnóstwo dokumentacji, ale jego nadrzędnym celem jest wsparcie – uczniów, rodziców i nauczycieli. To osoba do której można przyjść, kiedy jest ciężko, liczyć na zrozumienie i pomoc. Rolą pedagoga nie jest ocenianie (to rola nauczyciela), ale pomaganie i wspieranie, w zależności od tego, jakiej pomocy i wsparcia dziecko potrzebuje. Można tutaj dostrzec pewne wspólne cechy z osobą psychologa. I rzeczywiście to, co zauważyłam pracując w szkole wspólnie z psychologiem to fakt, że zadania pedagoga i psychologa mocno się ze sobą łączą. Oczywiście nie można tego mylić. Pewne zadania przynależne są tylko psychologowi, ze względu na jego uprawnienia wynikające z posiadanego wykształcenia oraz w drugą stronę – są zadania, którymi zajmuje się tylko pedagog. Jednak specyfika pracy w szkole, w której liczy się przede wszystkim zapewnienie jak najlepszego wsparcia i pomocy dzieciom, rodzicom i nauczycielom wymaga współpracy specjalistów. Nie zawsze w szkołach spotkamy pedagoga i psychologa. Czasami jest tylko jedna z wymienionych osób, a szkoda, bo współpraca obydwu specjalistów przynosi naprawdę bardzo dobre rezultaty.
Wszystkie wyszczególnione zadania pedagoga reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
ZADANIE 1.
Prowadzenie badań i wszelkich działań mających na celu diagnozowanie uczniów pod kątem ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych.
Celem takich badań jest określenie mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn ich niepowodzeń edukacyjnych. Diagnozowane są także wszelkie trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym bariery i ograniczenia utrudniające uczestnictwo uczniów w życiu przedszkola, szkoły czy placówki.
Psycholog lub pedagog powinien mieć do dyspozycji narzędzia diagnostyczne, dzięki którym będzie w stanie przeprowadzić badania. Można wykorzystać tutaj następujące metody: obserwację (z arkuszami obserwacji), wywiady (z kwestionariuszami wywiadu), analizę dokumentów (np. opinii czy orzeczeń) oraz różnego typu testy i sprawdziany, jako wytwory pracy dziecka.
ZADANIE 2.
Diagnozowanie sytuacji wychowawczej uczniów.
Zadanie ma celu rozwiązywanie problemów wychowawczych, które często są przeszkodą w aktywnym i pełnym uczestnictwie ucznia w życiu szkoły.
Podobnie, jak w zadaniu pierwszym tutaj także pedagog lub psycholog będą potrzebować odpowiednich narzędzi diagnostycznych.
ZADANIE 3.
Udzielanie uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb.
Na temat form pomocy psychologiczno-pedagogicznej można przeczytać w prezentacji dostępnej – tutaj >. Pedagog zobowiązany jest do prowadzenia rozmów wspierających (nazewnictwo własne) i zajęć wynikających z pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W związku z tym pedagodzy (w ramach swojego pensum) bardzo często prowadzą zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne, zajęcia związane z wyborem zawodu, zajęcia indywidualne z dziećmi mającymi trudności szkolne czy problemy emocjonalne, różnego rodzaju rozmowy i konsultacje.
Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku niektórych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej potrzebne są dodatkowe kwalifikacje (np. logopedia, terapia pedagogiczna).
ZADANIE 4.
Działania profilaktyczne podejmowane przez pedagogów i psychologów z zakresu profilaktyki uzależnień oraz innych problemów dzieci i młodzieży (np. cyberprzemocy, depresji, okresu dorastania).
Pedagog w szkole odpowiada za organizację działań profilaktycznych. Często sam prowadzi lekcje profilaktyczne w klasach (dostosowując ich tematykę do napotkanych problemów), ale także organizuje spotkania z przedstawicielami instytucji współpracujących ze szkołą, tj. z Policją, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, Gminnym/Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, itp. Dobrym pomysłem praktykowanym przez pedagogów, zwłaszcza dla starszych dzieci i młodzieży są spotkania i prelekcje z osobami, które wyszły z uzależnienia i swoją historią mogą pokazać realne zagrożenia, jakie niosą ze sobą używki. Do młodych ludzi najlepiej trafia autentyczny przykład.
ZADANIE 5.
Minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych i zapobieganie zaburzeniom zachowania. To także inicjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym.
Rolą pedagoga jest zadbanie o dobro dziecka w szkole. Wszystkie dzieci, które borykają się z odrzuceniem przez rówieśników wynikającym często z deficytów rozwojowych powinny znaleźć się pod opieką pedagoga. Uczniowie sprawiający trudności wychowawcze, przejawiający zachowania agresywne i społecznie nieakceptowalne wymagają interwencji pedagoga, który powinien sprawdzić, co leży u podstaw takich zachowań. Należy pamiętać, że nigdy nie wolno oceniać dziecka, ale jego zachowanie, a zachowanie to często reakcja na sytuację, z którą dziecko sobie nie radzi. Agresja, którą obserwujemy na korytarzu szkolnym to często wierzchołek góry lodowej, której podstawa to kłótnie w domu, rozwód rodziców, niekiedy przemoc lub problemy alkoholowe i wynikające z tego zaniedbanie, także brak czasu i zainteresowania ze strony najbliższych. Pedagog powinien zrobić wszystko, aby dzieci, które borykają się z takimi trudnościami zostały objęte w szkole wsparciem i zrozumieniem.
ZADANIE 6.
Prowadzenie przez pedagoga lub psychologa szkolnego działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.
Pedagog bierze udział w interwencjach, czyli rozwiązuje konflikty szkolne między uczniami. Zwykle jego rola opiera się na mediacji i dążeniu do wyjaśnienia sprawy. Za negatywne zachowanie pedagog może udzielić uczniowi upomnienia lub wstawić negatywną ocenę z zachowania. O konflikcie zawsze informuje wychowawcę klasy i zazwyczaj działania podejmowane przez pedagoga opierają się na współpracy z wychowawcą klasy.
ZADANIE 7.
Zapewnienie pomocy rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów.
Pedagog zobowiązany jest pełnić cotygodniowy dyżur dla rodziców w czasie którego rodzic może się zgłosić (zwykle po wcześniejszym umówieniu się) i porozmawiać na temat problemów z dzieckiem. Czasami rodzice zgłaszają się na dyżur po radę i wsparcie (spotkania mogą dotyczyć tego co zrobić, gdy dziecko nie chce się uczyć lub gdy szybko się dekoncentruje, kiedy zgłosić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, jaką formą pomocy psychologiczno-pedagogicznej objąć dziecko). Niestety zdarzają się także rodzice, którzy przychodzą z pretensjami i obwiniają pedagoga za różnego typu sytuacje. Z tym także trzeba się liczyć i w takich przypadkach zawsze należy zachować spokój i opanowanie. Pomoc i wsparcie ze strony pedagoga obejmuje nie tylko uczniów i ich rodziców, ale także nauczycieli.
ZADANIE 8.
Polega przede wszystkim na wspieraniu nauczycieli, wychowawców oraz szkolnych specjalistów w zakresie rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, a także udzielaniu uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Pedagog udziela wskazówek do pracy z trudnym uczniem, prowadzi obserwacje na lekcjach w celu pomocy nauczycielom w rozpoznaniu problemów lub potencjału ucznia, pomaga interpretować zapisy w orzeczeniach i opiniach, dostarcza potrzebnych materiałów (np. na lekcje wychowawcze), na zaproszenie nauczyciela bierze udział w lekcjach, służy radą i rozmową, kiedy zaistnieje taka potrzeba.
I najważniejsze – pedagog zobowiązany jest udzielić pomocy wszystkim uczniom, którzy takowej wymagają.
Na koniec dodam, że każdy pedagog na początku roku szkolnego pisze swój plan pracy na cały rok szkolny (czasami dzieli to na dwa semestry), który składa u dyrekcji szkoły oraz wpisuje w swój dziennik. Jest to jego busola wedle, której podejmuje działania. Warto jednak pamiętać, że praca pedagoga szkolnego jest niezwykle dynamiczna i nieprzewidywalna. Zawsze trzeba być otwartym i przygotowanym na każdą zmianę. Przychodząc do pracy nigdy nie można przewidzieć, co nas czeka. Otwartość i elastyczność to bardzo ważne cechy, które powinna posiadać osoba będąca pedagogiem szkolnym.
