Kiedy udać się do terapeuty pedagogicznego?

Kim jest terapeuta pedagogiczny i jaka jest jego rola?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• kim jest terapeuta pedagogiczny,
• kiedy skorzystać z pomocy terapeuty pedagogicznego,
• jakie trudności dziecka mogą skłonić do wizyty u terapeuty pedagogicznego.

Kim jest terapeuta pedagogiczny?

Terapeuta pedagogiczny to specjalista, który posiada odpowiednie wykształcenie, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa (rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli § 32.) oraz wiedzę i umiejętności niezbędne do prowadzenia określonych zajęć – w szkole czy przedszkolu są to najczęściej zajęcia korekcyjno-kompensacyjne lub terapia pedagogiczna. Trzeba mieć jednak na uwadze, że terapeuci pedagogiczni pracują nie tylko w szkołach czy przedszkolach, ale także w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, centrach terapeutycznych czy swoich prywatnych gabinetach. Terapeuta pedagogiczny ma za zadanie m.in. wspierać uczniów w pokonywaniu przeszkód i osiąganiu sukcesów w sferze edukacyjnej.

Do zadań terapeuty pedagogicznego, w myśl rozporządzenia Ministra Edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, należy w szczególności:

1. prowadzenie badań diagnostycznych uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się w celu rozpoznawania trudności oraz monitorowania efektów oddziaływań terapeutycznych;
2. rozpoznawanie przyczyn utrudniających uczniom aktywne i pełne uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki;
3. prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
4. podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających niepowodzeniom edukacyjnym uczniów, we współpracy z rodzicami uczniów;
5. wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

a) rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki,

b) udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Praca terapeuty pedagogicznego może obejmować szerokie spektrum działań w zależności od problemu, z jakim zgłasza się dziecko. Terapia pedagogiczna ma na celu pomóc dziecku w przezwyciężeniu jego trudności, poprawić funkcjonowanie w szkole i w relacjach z rówieśnikami oraz budować poczucie własnej wartości i pewność siebie.

Więcej na temat terapii pedagogicznej można przeczytać tutaj >

Kiedy skorzystać z pomocy terapeuty pedagogicznego?

Decyzja o tym, kiedy udać się do terapeuty pedagogicznego, zależy od różnych czynników związanych z dzieckiem m.in. od jego trudności, sytuacji w szkole czy w życiu rodzinnym. W niniejszym artykule weźmiemy pod uwagę dwie najbardziej typowe sytuacje, które skłaniają do kontaktu z terapeutą pedagogicznym, czyli kiedy dziecko otrzymuje opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej (np. diagnozę specyficznych trudności w uczeniu się) oraz kiedy dziecko nie posiada specjalistycznej diagnozy (opinii ani orzeczenia), ale obserwowane są trudności edukacyjne, z którymi dziecko nie potrafi sobie samodzielnie poradzić.

1. Dziecko posiada opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej

Warto udać się do terapeuty pedagogicznego, kiedy dziecko ma zdiagnozowane specyficzne trudności w uczeniu się, a więc dysleksję, dysgrafię, dysortografię lub dyskalkulię. Terapeuta pedagogiczny, bazując na diagnozie z poradni psychologiczno-pedagogicznej, będzie w stanie zindywidualizować pracę i dopasować terapię do zdiagnozowanych trudności dziecka.

W każdej opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej, po przeprowadzonej diagnozie pedagogicznej, wskazane są obszary wymagające pracy. Mogą one obejmować funkcje wzrokowo-przestrzenne i koordynację wzrokowo-ruchową, funkcje słuchowo-językowe oraz umiejętności szkolne. Jeśli diagnoza jest przeprowadzana po raz pierwszy, w klasach młodszych szkoły podstawowej, dziecko nie otrzymuje opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się (jest na to za wcześnie – więcej na temat ryzyka dysleksji przeczytacie tutaj >), ale zalecenia do pracy zarówno w szkole, jak i w domu. Warto wykorzystać ten czas m.in. pracując z terapeutą pedagogicznym. Niestety nie w każdej szkole jest możliwość indywidualnej pracy z terapeutą pedagogicznym – zazwyczaj wygląda to tak, że dzieci posiadające opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej uczestniczą w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych w grupach liczących do 5 osób. Indywidualne zajęcia z terapii pedagogicznej prowadzone są zarówno w poradniach psychologiczno-pedagogicznych (publicznych i niepublicznych), jak i w prywatnych placówkach – np. gabinetach pedagogicznych czy centrach terapeutycznych.

2. Dziecko nie ma dokumentu (opinii, orzeczenia) z poradni psychologiczno-pedagogicznej, ale zmaga się z różnymi trudnościami szkolnymi

Zdecydowanie warto rozważyć wizytę u terapeuty pedagogicznego, gdy problemy edukacyjne dziecka zaczynają wpływać na jego codzienne funkcjonowanie, w tym wyniki w nauce, relacje z rówieśnikami oraz ogólne samopoczucie emocjonalne. Wczesna interwencja może pomóc w zapobieganiu poważniejszym problemom w przyszłości oraz wesprzeć dziecko w jego rozwoju.

Jakie trudności dziecka mogą skłonić do wizyty u terapeuty pedagogicznego? (Ważne – w niektórych z niżej wymienionych przypadków, konieczne będzie także wsparcie psychologa lub innego specjalisty).

• Trudności w nauce – dziecko może mieć trudności w przyswajaniu materiału szkolnego lub w nauce czytania i pisania, mimo starań i pomocy rodziców. Mając poczucie bezsilności, warto udać się do specjalisty, który stosując specjalistyczne metody może pomóc w przezwyciężeniu tych trudności.
• Problemy z koncentracją i pamięcią – jeśli dziecko ma problemy z koncentracją, często zapomina zadania, jest rozkojarzone lub ma trudności w organizowaniu swojej pracy, terapeuta pedagogiczny może pomóc zrozumieć przyczyny tych trudności oraz opracować plan nauki i strategie poprawiające efektywność w nauce.
• Problemy emocjonalne – dziecko może wykazywać objawy lęku, napięcia, smutku, złości lub frustracji, w sytuacji, kiedy trudności szkolne je przerastają. Takie zachowania mogą być sygnałem, że dziecko nie radzi sobie z emocjami związanymi z trudnościami szkolnymi i potrzebuje wsparcia specjalisty. W tym przypadku może się przydać także wsparcie psychologa. 
• Nadmierny stres – przewlekły stres związany z nauką, rówieśnikami czy problemami rodzinnymi może prowadzić do obniżenia możliwości poznawczych, ale także do wycofywania się z relacji, napięcia lub agresji. Wsparcie terapeuty pedagogicznego będzie nakierowane nie tylko na umiejętności szkolne, ale także na pomoc dziecku w radzeniu sobie ze stresem.
• Brak motywacji – jeśli dziecko straciło zainteresowanie nauką, a w życiu szkolnym pojawiła się apatia i brak zaangażowania, warto skorzystać z pomocy specjalisty, który pomoże dziecku w budowaniu motywacji wewnętrznej.
• Niska samoocena – brak wiary w swoje możliwości może negatywnie wpływać na potencjał intelektualny. W związku z tym, jeśli dziecko wykazuje obniżone poczucie własnej wartości, boi się porażek, unika wyzwań, warto skorzystać z pomocy terapeuty pedagogicznego, który rozwijając funkcje poznawcze i umiejętności szkolne, dodatkowo nauczy dziecko pozytywnego myślenia o sobie i swoich umiejętnościach.
• Trudności w nawiązywaniu relacji – terapeuta pedagogiczny może pomóc w rozwijaniu umiejętności emocjonalnych i społecznych. Jeśli dziecko ma problemy z integracją w grupie rówieśniczej, czuje się odizolowane, ma trudności w komunikowaniu się z innymi dziećmi lub też ma obniżoną pewność siebie i poczucie własnej wartości, praca z terapeutą pedagogicznym może „wzmocnić” dziecko i poprawić jego funkcjonowanie społeczne. 
• Zmiany w rodzinie – rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby, zmiana miejsca zamieszkania, narodziny rodzeństwa – takie wydarzenia mogą powodować napięcia emocjonalne u dziecka i tym samym wywoływać trudności w nauce. W tym przypadku, oprócz wsparcia terapeuty pedagogicznego, konieczna może być także pomoc psychologa lub psychoterapeuty.

Rodzic, który ma jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego dziecka, może udać się na rozmowę z pedagogiem lub psychologiem szkolnym. Będzie to dobry pierwszy krok do podjęcia dalszych działań mających na celu pomoc dziecku.

Współpraca terapeuty pedagogicznego z rodzicami i nauczycielami

Nie zapominajmy także o ważnej roli terapeuty pedagogicznego w pomocy rodzicom i nauczycielom.

• Doradztwo dla rodziców – terapeuta pedagogiczny może pełnić rolę doradczą, pomagając rodzicom m.in. zrozumieć trudności edukacyjne dziecka oraz dając wskazówki, jak wspierać dziecko w nauce w domu. 
• Współpraca z nauczycielami – terapeuta pedagogiczny często współpracuje z nauczycielami, pomagając im dostosowywać metody pracy do indywidualnych potrzeb danego dziecka. Może proponować zmiany w organizacji zajęć, w podejściu do dziecka lub w metodach nauczania, aby ułatwić naukę zwłaszcza uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
  

  ---

Dziękuję, że dotrwaliście do końca. Mam nadzieję, że artykuł rozwiał wszelkie wątpliwości dotyczące pracy terapeuty pedagogicznego.