Co dalej po szkole podstawowej?

Kilka słów o tym, jak rodzic może wspierać dziecko w wyborze szkoły ponadpodstawowej

Klasa ósma to dla wielu młodych ludzi czas, w którym dokonywane są jedne z pierwszych ważnych wyborów dotyczących swojej przyszłości. Proces podejmowania decyzji bywa trudny, a nawet stresujący, zwłaszcza kiedy pomysłów na siebie jest wiele, lub gdy zupełnie brakuje planu na przyszłość. Bez względu na to, w jakiej grupie znajduje się nastolatek, ważne aby mógł liczyć na pomoc i wsparcie najbliższych mu osób.

Rodzice są pierwszymi, najważniejszymi doradcami zawodowymi młodego człowieka i choć często nie zdają sobie sprawy, już od najmłodszych lat swojego dziecka uczestniczą w procesie doradczym. Wraz z upływem czasu na proces podejmowania decyzji zawodowej mają wpływ także inne czynniki, o których więcej w dalszej części artykułu. Niemniej jednak rodzice mogą znacząco oddziaływać zarówno na podjęcie ostatecznej decyzji, jak i na czas poprzedzający dokonanie wyboru. Czas o którym mowa często wiąże się z ogromnym stresem oraz niepewnością. Okres dorastania sam w sobie jest stresujący, dostarcza wiele emocji i wahań nastroju, których rodzice nastolatków muszą być świadomi.

POSTAWY RODZICÓW

Każdy rodzic chce dla swojego dziecka jak najlepiej. Czasami zupełnie nieświadomie projektuje dziecku przyszłość, kierując się swoimi oczekiwaniami. Oczywiście można mieć pewne nadzieje, co do przyszłości swojego dziecka, ale nie można wymagać, aby dziecko je realizowało. Młody człowiek ma prawo do własnych decyzji i wyborów. Nie oznacza to jednak, że rodzic powinien całkowicie wycofać się z procesu podejmowania decyzji zawodowej przez dziecko i zostawić je samo sobie. Rodzice odcinający się od decyzji młodego człowieka zwykle twierdzą, że nie chcą się wtrącać. Nie chcą, aby w przyszłości dziecko miało pretensje, że to przez ich rady podjęło taką, a nie inną decyzję. Często też rodzice czują się niekompetentni w radzeniu. Mają poczucie niewystarczającej wiedzy w zakresie współczesnego szkolnictwa ponadpodstawowego oraz rynku pracy. Rodzic, który zupełnie się odcina wysyła dziecku komunikat w stylu: Twoje sprawy mnie nie interesują. Rób, co chcesz, bo to Twoje życie. Dzieci słysząc tego typu słowa lub interpretując w taki sposób postawę rodzica czują się samotne, zagubione, często zupełnie bezradne. Często lęk i napięcie związane z niepewnością mogą przyczynić się do znacznego obniżenia nastroju, a w konsekwencji nawet do depresji. Mogą także pojawić się zachowania autoagresywne (więcej na ten temat – tutaj >) oraz próby samobójcze, których celem będzie zwrócenie na siebie uwagi.

Jednak rodzic może przyjąć także inną postawę. Będzie to nakładanie na dziecko presji oraz spełnianie swoich ambicji kosztem dziecka. Niestety znane są przypadki, kiedy dziecko kontynuuje drogę rodzica, ponieważ nie do końca jest w stanie określić swoje własne cele. A jak wiadomo, kiedy nie masz swojego celu, zwykle realizujesz cel kogoś innego 🙂 Są także sytuacje, kiedy rodzice z troski o dobrą przyszłość dziecka narzucają mu tak zwany „dobry” zawód. Zwykle są to zawody prawnicze, medyczne, ekonomiczne, które mają zagwarantować bezpieczną i pewną pracę. Nie ma w tym nic złego, jeśli dziecko chce podążać taką drogą. Jeśli jednak ma zupełnie inny plan na przyszłość, który odbiega od wizji rodzica powinno mieć możliwość zrealizowania go. Wielu rodzicom trudno pogodzić się ze zamianą „prestiżowego” liceum na szkołę branżową. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku kontynuowania rodzinnej tradycji, a więc nakłaniania dziecka do wykonywania zawodu, który jest praktykowany w rodzinie z pokolenia na pokolenie.

CZYM KIERUJE SIĘ MŁODZIEŻ?

Młodzi ludzie decydując o wyborze danej szkoły kierują się wieloma czynnikami, które są bardzo indywidualne i uzależnione od różnych sytuacji, jednak można wskazać kilka, które powtarzają się w rozmowach z nastolatkami (zaznaczę tylko, że niżej wymienione czynniki wynikają głównie z mojej własnej obserwacji, rozmów i pracy z młodzieżą). Jestem ciekawa czy macie inne spostrzeżenia – jeśli tak zachęcam Was do podzielenia się nimi w komentarzach.

Od czego zależą wybory dziecka?

– od środowiska w jakim wzrasta – między innymi od zawodów wykonywanych przez rodziców czy innych członków rodziny oraz bliskich znajomych. Ważna jest także kultura i tradycje domowe oraz sposoby spędzania wolnego czasu (np. podróżowanie, odwiedzanie muzeów, chodzenie do teatru, opery, itp.)

– od wyborów rówieśników – nastolatek może odczuwać lęk przed nowością, w związku z tym chce otoczyć się ludźmi, których już zna. W takiej sytuacji nie kieruje się osobistymi preferencjami, ale podąża za tłumem – kieruje się wyborami swoich kolegów czy koleżanek

– od aktualnej mody – każde pokolenie charakteryzuje się pewnymi trendami związanymi z edukacją, dlatego też istnieje grupa młodych ludzi, którzy podążają za wspomnianymi trendami, niekoniecznie związanymi z własnymi preferencjami

– od samodzielnie zdobywanej wiedzy o zawodach pochodzącej między innymi z internetu, książek czy znajomych

CO MOŻE ZROBIĆ RODZIC

Jak powinien postępować rodzic, który rzeczywiście chce pomóc swojemu dziecku w wyborze szkoły ponadpodstawowej?

Wspierać – rodzic jako osoba dorosła posiada zasoby racjonalnego myślenia, brania pod uwagę wszystkich za i przeciw, podejmowania decyzji z uwzględnieniem ich konsekwencji, potrafi dokonywać refleksji i autorefleksji – młodzi ludzie mają z tym problem, dlatego tak ważne jest, aby mogli liczyć na wsparcie rodziców. Wsparcie powinno polegać na możliwości rozmowy dziecka z rodzicem, w duchu zrozumienia, troski i chęci autentycznej pomocy, bez subiektywnego oceniania wyborów dziecka. Rodzic powinien korzystać z dostępnej mu wiedzy pokazując dziecku wszystkie możliwości oraz konsekwencje tych wyborów.
Nie narzucać dziecku do jakiej szkoły ma iść – każda szkoła jest dobra, jeśli ma się plan na siebie i swoją przyszłość. Nie dla każdego najlepsze będzie liceum – szkoła branżowa czy technikum są tak samo wartościowe. Rodzice powinni pamiętać o tym, że dziecko ma prawo do własnego życia – potrzebuje mądrości i dobrej rady osoby dorosłej, ale bez moralizowania czy narzucania swoich racji. Bardzo ważne jest także to, aby nie realizować swoich niespełnionych ambicji dzieckiem.
Pokazać dziecku, jak powinien wyglądać proces podejmowania decyzji, co warto wziąć pod uwagę, o czym nie wolno zapomnieć – w tym celu warto skorzystać z materiałów zawartych w artykule i prezentacji dostępnej – tutaj >
Zapewnić dziecku pomoc w zaplanowaniu swojej ścieżki edukacyjnej – wspólna praca polegająca na przeanalizowanie potencjału dziecka (ocen w szkole, ulubionych przedmiotów, pasji i zainteresowań, mocnych i słabych stron, zajęć pozalekcyjnych, stanu zdrowia), możliwości rynku edukacyjnego oraz planów na przyszłość, co do wymarzonego zawodu – przydatne treści na ten temat można znaleźć w prezentacji dostępnej – tutaj >.
Pozwalać dziecku na dokonywanie własnych wyborów – ten proces powinien zacząć się dużo wcześniej, niż w 8 klasie. Dokonywanie małych, codziennych wyborów uczy procesu podejmowania ważnych decyzji w przyszłości, a dodatkowo pozwala wyciągać lekcje na przyszłość, jeśli decyzje nie są trafione.
Wierzyć w dziecko – bez względu na to, co rodzic myśli (w okresie dorastania dzieci zwykle mocno separują się od rodziców manifestując swoja niezależność i obojętność) dziecko bardzo potrzebuje wsparcia rodziców, ich opieki i miłości oraz chce słyszeć, że jest ważne. Dzięki temu rodzice wzmacniają poczucie własnej wartości młodego człowieka, jego wiarę w siebie i swoje osiągnięcia, co jest ogromnie ważne na każdym etapie życie.
Wziąć udział w dniach otwartych szkoły – dni otwarte pozwalają zobaczyć placówkę z innej strony, bardziej „od kuchni”. Bardzo ważne, aby zobaczyć jak szkoła wygląda od środka, poczuć jej klimat – czasami wejście do szkoły zupełnie zmienia jej wizerunek w naszych oczach.
Zebrać wszystkie najważniejsze informacji o danym zawodzie i rynku pracy, a więc dowiedzieć się między innymi, jak wyglądają codzienne obowiązki w konkretnej branży, czy jest to zawód przyszłości, jakie są prognozy, co do zatrudnienia za kilka lat.
Zapoznać się z ofertą szkół – bardzo ważne jest dokładne przeanalizowanie strony internetowej wybranej szkoły, jej oferty edukacyjnej (profili, rozszerzonych przedmiotów w danej klasie, języków obcych, zajęć pozalekcyjnych) oraz procesem rekrutacji i zdawalności egzaminów.
Skorzystać z pomocy doradcy zawodowego – np. w szkole czy poradni psychologiczno-pedagogicznej, który profesjonalnie będzie w stanie udzielić odpowiedzi na nurtujące pytania oraz udzielić wskazówek pomocnych w podjęciu ostatecznej decyzji.