IPET, czyli indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny

Niezbędny dokument dla ucznia objętego kształceniem specjalnym

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• co to jest IPET,
• kto opracowuje IPET,
• na jaki okres jest opracowywany,
• co zawiera IPET,
• jaki jest czas na opracowanie IPET-u.

Ostatni artykuł dotyczący wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia bardzo się Wam spodobał, a co najważniejsze dla wielu osób okazał się przydatny (dziękuję za każde ciepłe słowo 😊), w związku z tym dzisiaj kontynuacja tematu. Skoro mamy omówioną WOPFU, teraz pora na IPET. Mam nadzieję, że poniższe treści pozwolą Wam usystematyzować to, co już wiecie, a jeśli nie mieliście jeszcze okazji spotkać się z IPET-em chcę, aby nowe informacje zostały Wam przekazane w zrozumiały i przystępny sposób. Dajcie znać, czy się udało 😉 Zaczynamy!

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Co to jest IPET?

IPET, czyli indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, który jest opracowywany dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, niezależnie od typu i rodzaju szkoły do której uczęszcza. IPET opracowuje się po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając diagnozę i wnioski sformułowane na jej podstawie oraz zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. W zależności od potrzeb, IPET może być opracowywany we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną.

Kto opracowuje IPET?

Zespół, czyli nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z dzieckiem/uczniem, opracowuje IPET. Pracę zespołu koordynuje wychowawca oddziału lub wychowawca grupy wychowawczej, do której uczęszcza uczeń, lub też nauczyciel albo specjalista prowadzący zajęcia z uczniem wyznaczony przez dyrektora przedszkola, szkoły lub ośrodka.

Spotkania zespołu (tak samo, jak w przypadku WOPFU) odbywają się w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż dwa razy w roku szkolnym. W spotkaniach zespołu mogą także uczestniczyć:

• przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, asystent lub pomoc nauczyciela – na wniosek dyrektora przedszkola, szkoły lub ośrodka,
• inne osoby, w szczególności lekarz, psycholog, pedagog, logopeda lub inny specjalista – na wniosek lub za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia.

Pamiętajmy, że w spotkaniach zespołu może również uczestniczyć rodzic lub pełnoletni uczeń. W tym miejscu nie sposób wspomnieć o niezwykle ważnej roli rodziców w tworzeniu IPET-u. Oprócz uczestnictwa w posiedzeniach zespołu, rodzice mają prawo do opracowywania (wspólnie z zespołem) i modyfikacji programu. Konieczne jest zatem zawiadomienie rodziców o spotkaniu zespołu – zwykle jest to forma pisemna. W przepisach prawa nie znajdziemy informacji o terminie, w jakim rodzice powinni zostać powiadomieni o spotkaniu zespołu, ale warto (z szacunku do ich czasu) zrobić to z odpowiednim wyprzedzeniem, aby mogli wpisać w swój harmonogram nasze spotkanie. 

Zespół, co najmniej dwa razy w roku szkolnym dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności programu oraz, w miarę potrzeb, dokonuje modyfikacji programu.

Rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń otrzymują kopię: wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia oraz indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego.

Na jaki okres opracowuje się IPET?

IPET opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Jeśli zajdzie taka potrzeba, w trakcie roku szkolnego zespół może dokonać modyfikacji programu.

Co zawiera IPET?

METRYCZKA

Początkowa część IPET-u to metryczka, czyli dane dziecka (m.in. imię i nazwisko, klasa, numer orzeczenia, czas objęcia ucznia kształceniem specjalnym, przyczyna objęcia kształceniem specjalnym – rodzaj niepełnosprawności).

CELE

W IPET nie może zabraknąć celów. Zazwyczaj podaje się:

• Cele edukacyjno-terapeutyczne, w tym: cele ogólne oraz cele szczegółowe.

LUB

• Cele edukacyjne (do określenia w przypadku programu autorskiego lub tożsame z celami wybranego programu nauczania) oraz cele terapeutyczne, które i tak dzieli się (w szczególności cele edukacyjne) na ogólne i szczegółowe.

8 OBOWIĄZKOWYCH ELEMENTÓW (zgodnie z obowiązującymi przepisami):

1. ZAKRES I SPOSÓB DOSTOSOWANIA odpowiednio programu wychowania przedszkolnego oraz wymagań edukacyjnych, do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem.

Komentarz: W tym miejscu istotne jest wskazanie sposobów dostosowania wymagań, ale także metod i form pracy z uczniem.

2. ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NAUCZYCIELI I SPECJALISTÓW prowadzących zajęcia z uczniem, a w przypadku ośrodków, także wychowawców grup wychowawczych prowadzących zajęcia z wychowankiem w tym ośrodku, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia, w tym, w zależności od potrzeb, na komunikowanie się ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym lub szkolnym, w tym w przypadku:

1. ucznia niepełnosprawnego – działania o charakterze rewalidacyjnym,
2. ucznia niedostosowanego społecznie – działania o charakterze resocjalizacyjnym,
3. ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – działania o charakterze socjoterapeutycznym.

3. FORMY I OKRES udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.

Komentarz: Należy określić rodzaje zajęć w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, ich wymiar godzinowy oraz kto (jaki specjalista) prowadzi dane zajęcia. Dla przypomnienia, pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole, przedszkolu i placówce jest udzielana:

• w trakcie bieżącej pracy z uczniem
• poprzez zintegrowane działania nauczycieli
• w formie różnych zajęć

Formy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole:

• zajęcia rozwijające uzdolnienia;
• zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się;
• zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze;
• zajęcia specjalistyczne: korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym;
• zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu –w przypadku uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych;
• zindywidualizowana ścieżka kształcenia;
• porady i konsultacje.

4. DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE RODZICÓW ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi, innymi instytucjami oraz podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, a w przypadku przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół, również ze specjalnymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi, młodzieżowymi ośrodkami wychowawczymi i młodzieżowymi ośrodkami socjoterapii.

Komentarz: W tym miejscu należy wskazać, jak rodzice będą przez nas wspierani. Przykładami działań wspierających rodziców mogą być:

• zapoznanie rodziców z realizowanym programem i z jego celami,
• konsultacje i porady dla rodzica (w miarę potrzeb), rozmowy indywidualne, spotkania z psychologiem, pedagogiem szkolnym,
• aktywizowanie do udziału w imprezach okolicznościowych w klasie i szkole,
• udzielanie rodzicom instruktażu, pokaz ćwiczeń dla rodzica (które powinien powtarzać z dzieckiem w domu),
• zajęcia otwarte z udziałem rodziców,
• monitorowanie frekwencji i informowanie rodziców w razie nieobecności ucznia na zajęciach,
• szkolenia i warsztaty dla rodziców, informowanie o spotkaniach grupy wsparcia dla rodziców.

5. ZAJĘCIA REWALIDACYJNE, RESOCJALIZACYJNE I SOCJOTERAPEUTYCZNE oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia, a także:

1. w przypadku ucznia klasy VII i VIII szkoły podstawowej, branżowej szkoły I stopnia, liceum ogólnokształcącego i technikum – zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego,
2. zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu realizowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Komentarz: W tym miejscu należy wskazać zajęcia rewalidacyjne, wymiar godzin oraz osobę prowadzącą. Może być to przedstawione tabelarycznie.

6. ZAKRES WSPÓŁPRACY NAUCZYCIELI I SPECJALISTÓW, a w przypadku ośrodków – także wychowawców grup wychowawczych, Z RODZICAMI UCZNIA w realizacji przez przedszkole, oddział przedszkolny w szkole podstawowej, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub ośrodek zadań:

• realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;
• zapewnieniu warunków do nauki, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów;
• zajęć specjalistycznych i innych zajęć odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych;
• integracji uczniów ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z uczniami pełnosprawnymi;
• przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.

Komentarz: Tutaj chodzi przede wszystkim o współpracę z rodzicami w zakresie realizacji zaleceń i przygotowania uczniów do samodzielności. Przykładami tego typu działań mogą być:

• organizowanie superwizji prowadzonych przez pracowników, np. poradni,
• szkolenia/ warsztaty, porady i konsultacje dla nauczycieli i specjalistów pracujących z dzieckiem,
• grupy wsparcia dla nauczycieli lub rodziców prowadzone z udziałem pracownika innej instytucji,
• indywidualne porady dla ucznia i rodziców oraz dla nauczycieli,
• organizowanie zajęć otwartych,
• pomoc w zrozumieniu i interpretacji orzeczenia,
• pomoc w opracowywaniu indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego,
• terapia dziecka i rodziny prowadzona przez osobę spoza szkoły,
• specjalistyczna diagnoza na terenie poradni,
• organizacja zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu.

7. DOSTOSOWANIE WARUNKÓW ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA – w przypadku uczniów niepełnosprawnych, w zależności od potrzeb, rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności ucznia, w tym w zakresie wykorzystywania technologii wspomagających to kształcenie.

Komentarz: Tutaj wskazujemy, jak dostosowujemy warunki nauki (miejsce pracy dziecka, stosowane środki dydaktyczne, komputery).

8. WYBRANE ZAJĘCIA EDUKACYJNE – w zależności od indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego lub wynikających z wielospecjalistycznych ocen, wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego lub zajęcia edukacyjne, które są realizowane indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 uczniów.

Komentarz: W zależności od potrzeb zapisujemy, jakie wybrane zajęcia edukacyjne dziecko realizuje indywidualnie.

Jeśli chodzi o wzór IPET-u to nie ma jednego, uniwersalnego dokumentu, który byłby obligatoryjny. Każda szkoła/przedszkole sama opracowuje swój wzór, najbardziej adekwatny do własnych potrzeb.

Jaki jest czas na opracowanie IPET-u?

Program opracowuje się w terminie:

• do dnia 30 września roku szkolnego, w którym uczeń rozpoczyna od początku roku szkolnego realizowanie wychowania przedszkolnego albo kształcenie odpowiednio w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub ośrodku,
• 30 dni od dnia złożenia w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub ośrodku.

Jeśli dotrwaliście do końca, jestem pewna, że IPET nie ma już przed Wami tajemnic 🙂