Pedagog szkolny na starcie

O czym pamiętać na początku swojej pracy? – rady dla nowicjuszy

Zaczynając pracę w nowej szkole czy też na nowym stanowisku pracy zawsze towarzyszą nam mieszane uczucia. Z jednej strony czujemy podekscytowanie, z drugiej zaś obawę czy sprostamy nowym wyzwaniom i obowiązkom. Pamiętam doskonale, że podobne uczucia miotały mną przed podjęciem pracy na stanowisku pedagoga szkolnego. Dzisiejszy artykuł jest wynikiem pytań, które w ostatnim czasie dostaje od osób rozpoczynających swoją przygodę z pracą pedagoga szkolnego. W związku z tym, że podobnych pytań było wiele napisałam artykuł, który mam nadzieję przyda się wszystkim nowicjuszom 😊

Praca pedagoga szkolnego znacznie różni się od pracy nauczycieli, bo pedagog to szkolny specjalista, ale tak jak nauczyciel podlega Karcie Nauczyciela i idzie tą samą ścieżką awansu zawodowego. Zakres obowiązków pedagoga szkolnego regulują odpowiednie przepisy prawa oświatowego – więcej na temat zadań pedagoga szkolnego przeczytacie – tutaj >

Specyfika pracy pedagoga szkolnego oprócz elementów stałych charakteryzuje się dynamiką i często jest nieprzewidywalna. Tak, jak życie szkolne – nigdy do końca nie wiemy z czym przyjdzie nam się zmierzyć, ponieważ tylu ilu uczniów, rodziców i nauczycieli, z tyloma różnymi sytuacjami możemy mieć do czynienia. Nie przedłużając wstępu zapraszam Was na kilka, moim zdaniem, złotych rad dla początkującego pedagoga szkolnego.

Zapoznaj się z dokumentacją regulującą pracę pedagoga szkolnego – innymi słowy poczytajcie przepisy, które dotyczą pracy pedagoga szkolnego. Pamiętajcie, że nieznajomość prawa szkodzi i to w Waszym interesie jest zadbanie o posiadanie wiedzy w tym zakresie. Najważniejsze dokumenty dotyczące pracy pedagoga to m.in.:

Ustawa z dn. 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Ustawa z dn. 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Ustawa z dn. 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.
Rozporządzenie MEN z dn. 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczególnych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.
Rozporządzenie MEN z dn. 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Rozporządzenie MEN z dn. 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
Rozporządzenie MEN z dn. 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Rozporządzenie MEN z dn. 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.

Warto także poznać wewnętrzne dokumenty szkoły: Statut, regulaminy, procedury, które przybliżą specyfikę pracy w danej placówce.

Uwaga! Nie oznacza to, że każdy z wyżej wymienionych dokumentów trzeba znać na pamięć. Chodzi o to, aby orientować się, jakie przepisy prawa regulują naszą pracę i gdzie ewentualnie szukać informacji. Jeśli chcecie zgłębić wiedzę na temat prawa oświatowego, szybko, lekko i przyjemnie, polecam Wam moje skrótowe opracowanie najważniejszych przepisów prawa obowiązujących każdego pedagoga – PRAWO OŚWIATOWE W PIGUŁCE.

Zobacz tutaj >

Zapoznaj się z opiniami i orzeczeniami uczniów – pedagog jest odpowiedzialny przede wszystkim za udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole. Poza zapoznaniem się z dokumentacją w postaci opinii i orzeczeń warto także spotkać się ze szkolnymi specjalistami i porozmawiać z nimi na temat prowadzonych zajęć i uczniów, którzy z nich korzystają. Zdaję sobie sprawę z tego, że nie wszystko od razu zapamiętacie, ale będziecie mieć pewien obraz, jak to wygląda.
Przygotuj niezbędną dokumentację – m.in. plan pracy pedagoga szkolnego, dziennik, wykaz uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną, itp. Więcej na temat dokumentacji oraz działań, jakie powinien podjąć pedagog na początku roku szkolnego przeczytacie – tutaj >
Przedstaw się uczniom i powiedz jaka jest Twoja rola w szkole – moim zdaniem bardzo ważne jest, aby uczniowie wiedzieli kto jest nowym pedagogiem szkolnym, nie tylko z imienia i nazwiska, ale przede wszystkim, żeby fizycznie znali taką osobę. Warto w pierwszych dniach roku szkolnego przejść po klasach, przedstawić się i powiedzieć kilka słów od siebie.

Witajcie. Nazywam się … i jestem Waszym nowym pedagogiem szkolnym. Kto wie, czym zajmuje się pedagog? Pamiętajcie, że jeśli będziecie chcieli przyjść, aby porozmawiać lub też, gdy będziecie mieli jakiś problem, trudność, z którą nie będziecie potrafili sobie poradzić zawsze możecie się do mnie zgłosić i liczyć na moją pomoc. Będę w szkole codziennie, a znajdziecie mnie w pokoju numer … Do zobaczenia!

W kontaktach z uczniami nie bądź „straszakiem” – nie pierwszy raz o tym mówię, że dawniej pedagog w szkole był tym, do kogo odsyłano „tych niegrzecznych”. Dzisiaj rola pedagoga szkolnego znacznie się zmieniła, jednak wiele zależy od osobowości i podejścia konkretnego pedagoga. Warto od początku pokazać się jako osoba ciepła i empatyczna. Do osoby, która jest uśmiechnięta, życzliwa i otwarta przychodzi się z przyjemnością. Dzisiejsi uczniowie bardzo potrzebują wsparcia. Czasami zwykła rozmowa potrafi zmienić nastawienie do szkoły, nauki, a nawet życia (zwłaszcza w starszych klasach). Nawet, kiedy mamy do czynienia z trudnym zachowaniem ucznia, nigdy nie oceniajmy, bo nie wiemy, co leży u podstaw takiej, a nie innej reakcji. Często to, co widzimy w szkole, to tylko wierzchołek góry lodowej, czyli problemów z jakimi dziecko mierzy się poza nią. Bądźmy wyrozumiali, wspierający, ale i konsekwentni.
Dbaj o dobrą współpracę z nauczycielami, wychowawcami, szkolnymi specjalistami i dyrekcją – relacje w pracy są niezwykle ważne, a współpraca w szkole nieoceniona. Mając wokół siebie ludzi na których zawsze można liczyć, nawet trudne sytuacje nie są tak kłopotliwe.
Twój wiek zawsze może być atutem – bez względu na to czy jesteście prosto po studiach, czy zostało Wam do emerytury kilka lat. Skupię się głównie na młodych osobach, które często na starcie mają poczucie niekompetencji, a młody wygląd jest im wypominany. Zwłaszcza na początku muszą mierzyć się z różnymi komentarzami zwykle ze strony „doświadczonych” rodziców – wiem o czym mówię. Pamiętajcie jednak, że niczego Wam nie brakuje, a młodość, energię i zapał możecie traktować jako swój atut. Ponadto szybko „złapiecie” kontakt z uczniami, którzy będą wiedzieć, że rozumiecie ich problemy, bo przecież sami niedawno tego doświadczaliście 😊
Dbaj o kulturę osobistą i swój wizerunek – praca w szkole wymaga pewnych standardów, których powinniśmy się trzymać. Delikatny makijaż, odpowiedni ubiór (nie mówię tutaj o sztywnej garsonce, ale zachowaniu umiaru i należytej elegancji) oraz kultura słowa to ważne atrybuty pedagoga. Zwłaszcza w kontaktach z rodzicami ubiór, szczególnie młodej osoby, ma duże znaczenie.
Panuj nad emocjami – to umiejętność, która przyda się zwłaszcza, kiedy w grę wchodzi rozmowa z tzw. „trudnym” rodzicem. Ale nie tylko. Kiedyś usłyszałam, że szkoła to poligon, a więc dużo się dzieje. Sytuacji trudnych jest wiele, dlatego cechy takie jak umiejętność panowania nad emocjami, spokój, cierpliwość i wyrozumiałość zdecydowanie pomagają.
Miej dystans i dbaj o swój dobrostan psychiczny – punkt ostatni, ale jeden z najważniejszych. Każdy pedagog, który pracuje w zawodzie już kilka lat wie o czym mówię. Praca pedagoga szkolnego jest wymagająca i obciążająca. Jest wiele sytuacji trudnych, z którymi trzeba się mierzyć. Problemy uczniów, nieprzyjemni rodzice, współpraca z innymi nauczycielami i specjalistami mogą przysporzyć zmartwień. Czasami trudno złapać dystans. Angażując się zbyt emocjonalnie w dany problem możemy przez nieuwagę zatracić siebie i swoje potrzeby. Bagaż trudności przynosimy do domu, gdzie dajemy upust swoim emocjom, a to zdecydowanie odbija się na relacjach z naszymi najbliższymi. Ale przeciążenie szkolnymi problemami może także spowodować zamknięcie się w sobie, chęć odcięcia się od innych, unikanie kontaktów, co z kolei odbija się na naszym zdrowiu psychicznym (o psychosomatycznych objawach nie wspominając). Długotrwały i obciążający stres może prowadzić do wypalenia zawodowego, a nawet do depresji. Dlatego też, jeśli praca jest Waszą pasją zadbajcie o życie poza nią i nie przynoście jej do domu. To bardzo ważne, aby zachować balans. Troszczcie się o najbliższe relacje, nie zaniedbujcie przyjaciół i miejcie coś swojego – jakieś hobby, pasję, która będzie Waszą odskocznią od rzeczywistości.