Dwa różne dokumenty regulujące kształcenie specjalne oraz indywidualne nauczanie i indywidualne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne
Na początku małe przypomnienie dotyczące orzeczeń. Orzeczenia wydają zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. W szkołach ogólnodostępnych, integracyjnych oraz specjalnych najczęściej możemy spotkać się z następującymi orzeczeniami:
- o potrzebie kształcenia specjalnego,
- o potrzebie indywidualnego nauczania lub o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego,
- o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych – dla uczniów z niepełnosprawnością głęboką.
Zatem orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego jest zupełnie innym dokumentem niż orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego. Zapoznamy się z każdym z nich szczegółowo, jednak zanim zaczniemy, warto bliżej poznać dwa niniejsze rozporządzenia:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży.
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego jest dokumentem, który pozwala uczniowi korzystać z kształcenia specjalnego w szkole. Orzeczenie to otrzymują uczniowie (wg rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym):
- niepełnosprawni: niesłyszący, słabosłyszący, niewidomi, słabowidzący, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
- zagrożeni niedostosowaniem społecznym;
- niedostosowani społecznie.
Kształcenie uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym może być prowadzone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy:
- 20 lat – w przypadku szkoły podstawowej,
- 24 lata – w przypadku szkoły ponadpodstawowej.
Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły, oddziały i ośrodki zapewniają:
- realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;
- warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów;
- zajęcia specjalistyczne;
- inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe
i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne; - integrację uczniów ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z uczniami pełnosprawnymi;
- przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.
Dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego opracowywany jest IPET (indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny) po dokonaniu WOPFU (wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania).
W ramach kształcenia specjalnego uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego realizują zajęcia rewalidacyjne. W ramach zajęć rewalidacyjnych w programie należy uwzględnić w szczególności rozwijanie umiejętności komunikacyjnych przez:
- naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Brailleʼa lub innych alternatywnych metod komunikacji w przypadku ucznia niewidomego;
- naukę języka migowego lub innych sposobów komunikowania się, w szczególności wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (w przypadku ucznia niepełnosprawnego z zaburzeniami mowy lub jej brakiem);
- zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne w przypadku ucznia z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera.
Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego
Jak wynika z rozporządzenia w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego i zajęcia indywidualnego nauczania organizowane są dla uczniów, których stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły. Innymi słowy, jest to forma nauczania przewidziana dla dzieci, które ze względu na swój stan zdrowia (np. chorobę onkologiczną) nie mogą uczęszczać do przedszkola lub szkoły.
Indywidualne przygotowanie przedszkolne oraz indywidualne nauczanie organizuje się na czas określony wskazany w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania, w sposób zapewniający wykonanie zaleceń określonych w orzeczeniu.
Dyrektor przedszkola lub szkoły ustala, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, zakres i czas prowadzenia zajęć odpowiednio indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania.
Dyrektor zasięga opinii odpowiednio rodziców dziecka lub ucznia albo pełnoletniego ucznia w zakresie czasu prowadzenia zajęć.
Zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz zajęcia indywidualnego nauczania prowadzone są:
- przez nauczyciela lub nauczycieli w indywidualnym i bezpośrednim kontakcie z dzieckiem lub uczniem,
- w miejscu pobytu dziecka lub ucznia, w szczególności w domu rodzinnym, placówkach, u rodziny zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Dyrektor, uwzględniając aktualny stan zdrowia dziecka lub ucznia oraz wnioski nauczycieli z obserwacji, w uzgodnieniu z rodzicami dziecka lub ucznia albo z pełnoletnim uczniem, podejmuje działania umożliwiające kontakt dziecka lub ucznia objętego indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem z dziećmi lub uczniami odpowiednio w oddziale przedszkolnym lub szkolnym, a w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego – z dziećmi w grupie.
Dzieci i uczniowie objęci indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem uczestniczą w zajęciach rewalidacyjnych, zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego lub w formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej poza tygodniowym wymiarem godzin zajęć.
Na wniosek rodziców dziecka lub ucznia albo pełnoletniego ucznia i na podstawie dołączonego do wniosku zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że stan zdrowia dziecka lub ucznia umożliwia uczęszczanie do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły, dyrektor zaprzestaje organizacji odpowiednio indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania oraz powiadamia o tym poradnię, w której działa zespół, który wydał orzeczenie, i organ prowadzący przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego lub szkołę.
Zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego:
W indywidualnym przygotowaniu przedszkolnym realizuje się programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego, dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka.
Dyrektor, na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego, po zasięgnięciu opinii rodziców dziecka, może zezwolić na odstąpienie od realizacji niektórych treści wynikających z podstawy programowej wychowania przedszkolnego, stosownie do możliwości psychofizycznych dziecka oraz warunków w miejscu, w którym są organizowane zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego.
Wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej, zawiera uzasadnienie.
Tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego realizowanych z dzieckiem wynosi od 4 do 6 godzin, realizuje się w ciągu co najmniej 2 dni.
Dyrektor może ustalić tygodniowy wymiar godzin zajęć wyższy za zgodą organu prowadzącego.
W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia dziecka dyrektor może ustalić, na wniosek rodziców dziecka, tygodniowy wymiar godzin zajęć niższy, ale w tym przypadku należy uwzględnić konieczność realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego przez dziecko.
Zajęcia indywidualnego nauczania:
W indywidualnym nauczaniu realizuje się wszystkie obowiązkowe zajęcia edukacyjne wynikające z ramowego planu nauczania danego typu i rodzaju szkoły, dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
W przypadku ucznia szkoły ponadpodstawowej prowadzącej kształcenie zawodowe dyrektor szkoły określa sposób realizacji zajęć prowadzonych w ramach praktycznej nauki zawodu.
Dyrektor szkoły, na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia indywidualnego nauczania, po zasięgnięciu opinii rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia, może zezwolić na odstąpienie od realizacji niektórych treści nauczania objętych obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi, stosownie do możliwości psychofizycznych ucznia oraz warunków w miejscu, w którym są organizowane zajęcia indywidualnego nauczania. Wniosek składa się w postaci papierowej lub elektronicznej, zawiera uzasadnienie.
Tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego nauczania realizowanych z uczniem wynosi:
- dla uczniów klas I–III szkoły podstawowej – od 6 do 8 godzin;
- dla uczniów klas IV–VI szkoły podstawowej – od 8 do 10 godzin;
- dla uczniów klas VII i VIII szkoły podstawowej – od 10 do 12 godzin;
- dla uczniów szkół ponadpodstawowych – od 12 do 16 godzin.
Tygodniowy wymiar godzin zajęć realizuje się w ciągu co najmniej 2 dni – dla uczniów klas młodszych, a dla uczniów klas IV-VIII i starszych w ciągu co najmniej 3 dni.
Dyrektor szkoły może ustalić tygodniowy wymiar godzin zajęć wyższy niż maksymalny wymiar za zgodą organu prowadzącego szkołę.
W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia ucznia dyrektor szkoły może ustalić, na wniosek rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia, tygodniowy wymiar godzin zajęć niższy niż minimalny wymiar. W przypadku obniżenia wymiaru godzin zajęć indywidualnego nauczania należy uwzględnić konieczność realizacji podstawy programowej przez ucznia.
Jeśli dotarliście do końca, jestem pewna, że nie będziecie mieć żadnych wątpliwości, czego dotyczą orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego.
